Kastamonu’da görev yapmış valileri Osmanlı dönemini de içine alarak vakit vakit kaleme alıyorum, niye yazıyorum, çoğunluğu tarihin akışında çok önemli rol oynadıkları için…
Vali Reşit Paşa gibi “milli mücadelenin mihenk taşı” valiler görev yaptı Kastamonu’da.
Üstelik…
İki dönem.
Mehmet Reşit Paşa önce “14 Mayıs 1913-25 Ağustos 1915” tarihlerinde, ardından “16 Ekim 1920-3 Ağustos 1921” döneminde Kastamonu Valiliği görevinde bulundu…
İkinci döneminin epey kısmını rahatsızlığı dolayısıyla İnebolu’da geçirdi ve emekliliğini alarak İstanbul’a yerleşti.
Reşit Paşa’nın Kastamonu’daki hem ilk hem de ikinci dönem valilik görevleri zor zamanlara denk geldi…
İlkinde Birinci Dünya Savaşı’nın Kastamonu’ya düşen izdüşümleri karşısında “tarihi” kararlar vermesi gerekti, emperyalist devletlerin azınlık halklar etrafında örmeye çalıştığı iç karışıklıkları bertaraf etmek için çaba gösterdi, azınlıkların göçüne ilişkin dönemin hükümetince verilen kararları uygulamadığı yönünde iddialar mevcut, rivayet odur ki, bu nedenle Kastamonu Valiliği görevinden alındı.
Umursamadı…
Yeri geldiğinde otoriteye baş kaldıran damarı hiç kesilmedi çünkü, ne padişah dinledi ne sultan.
Hızlı İttihat ve Terakki’ciydi…
1916’da Ergani milletvekili oldu.
Valiliğe geri döndü sonra…
13 Mayıs 1919’da Sivas Valisi oldu.
“Sivas Kongresi” toplandıysa, ardındaki kahramanlardan biri Vali Reşit Paşa’dır…
Süreci başarı ile yönetti.
İstanbul Hükümeti görevden aldı ne var ki…
“Duymazdan geldi”, valilik görevini sürdü, görevden alınmasına büyük tepki oldu, İstanbul Hükümeti görevine zaten devam eden Reşit Paşa’yı yeniden Sivas Valiliği görevine iade etmek zorunda kaldı, sağlığına İç Anadolu iklimi iyi gelmedi, hava değişikliği bir umuttu, Kastamonu Valiliği görevine yeniden atandı.
Sağlık sorunları Kastamonu şehrinde de devam edince İnebolu’ya yerleşti bu sefer, Yunan zırhlılarının şehri bombaladığında İnebolu’daydı, çıkan bir yangında kaldığı ev tutuştu, zor bela kurtuldu…
3 Ağustos 1921’de emekli oldu, İstanbul’a yerleşti, 14 Nisan 1924’te İstanbul’da yaşama gözlerini kapadı, Beyazıt Camisi avlusundaki mezarlığa defnedildi.
Ruhu şad…
Cennet mekan.
(Vali Reşit Paşa’nın eşi Melek Reşit Hanım da vatansever bir insandı, milli mücadelede eşinin yanında yer aldı, Sivas’ta 9 Aralık 1919’da Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti’ni kurdu, Kuvayi Milliye ruhunun yayılmasına emek verdi…
Cemiyet yurt sathında büyüdü, illerde şubeler açıldı, Kurtuluş’a kadın emeği oldu.
Sivaslılar Melek Reşit Hanım’ı unutmadı…
Vali ve belediye başkanının katıldığı törenle, geçtiğimiz yılsonunda ismini bir meydana verdiler.)
Not: Reşit Paşa, idarecilik görevi yanı sıra eğitimci ve düşünce adamı idi, Sivas Valiliği dönemini anlattığı kitabı bir anı derlemesi olmanın ötesinde tarihi belge kıymetinde…
Reşit Paşa’nın ilk dönem Kastamonu Valiliği, onu tarihte önemli kılan kararlar aldığı bir evreyi kapsıyor, o döneme yerel tarihçilerin ilgi göstermeleri kaçınılmaz bir görev.
1915 Kastamonu’sunda neler oldu?…
Neler olmadı ya da?
MUSTAFA AFACAN
