Engellilerin bir işverene bağlı olarak veya bağımsız çalışmak suretiyle istihdam edilmeleri ve bu istihdamın sonucunda da emekli olmaları herkes gibi engellilerin de en doğal hakkı ve beklentisidir.
1-) İşe 01.10.2008 Tarihinden Önce Başlayan Engelli Eski SSK’lıların (Yeni 5510 sayılı Kanun 4/a) Emekliliği
5510 sayılı Kanun hükümlerine göre, 01.10.2008 tarihinden önce ilk defa sigortalı olanlardan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malûl sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya engeli bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılar, yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı olmaları kaydıyla emekliliğe hak kazabilmektedirler.
Yine 01.10.2008 tarihinden önce sigortalı olup, 01.10.2008 tarihinden önce veya sonra engelliliği nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılar, yaşlarına bakılmaksızın aşağıda belirtilen sigortalılık başlangıç tarihi, sigortalılık yılı ve prim gün sayısına göre emekliliğe hak kazanabilmektedirler.
| ÇALIŞMA GÜCÜ KAYIP ORANI ve DERECESİ | |||
| Sigortalılık Başlangıcı | III. Derece (% 40-59) | II. Derece (% 60-79) | I. Derece (% 80-100) |
| 05.08.1991 ve daha önce | 15 – 3600 gün | 15 yıl- 3600 gün | 15 yıl- 3600 gün |
| 06.08.1991-05.08.1994 arasında | 16 yıl 3760 gün | 15 yıl, 8 ay-3680 gün | 15 yıl- 3600 gün |
| 06.08.1994-05.08.1997 arasında | 17 yıl – 3920 gün | 16 yıl, 4 ay-3760 gün | 15 yıl. 3600 gün |
| 06.08.1997-05.08.2000 arasında | 18 yıl – 4080 gün | 17 yıl, 3840 gün | 15 yıl- 3600 gün |
| 06.08.2000-05.08.2003 arasında | 19 yıl – 4240 gün | 17 yıl, 8 ay-3920 | 15 yıl- 3600 gün |
| 05.08.2003-30.09.2008 arasında | 20 yıl – 4400 gün | 18 yıl-4000 gün | 15 yıl- 3600 gün |
2-) İşe 01.10.2008 Tarihi ve Sonrasında Başlayan Engelli Eski SSK’lıların (Yeni 5510 sayılı Kanun 4/a) Emekliliği
5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 01.10.2008 tarihinden sonra ilk defa işe girmiş olan sigortalılar için sigorta başlangıç tarihine ve çalışma gücü kayıp oranlarına göre emeklilik süreleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
| ÇALIŞMA GÜCÜ KAYIP ORANI | |||
| Sigortalılık Başlangıcı | % 40-49 | % 50-59 | % 60 ve Üzeri |
| 01.10.2008-31.12.2008 arasında | 18 yıl – 4100 gün | 16 yıl-3700 gün | 15 yıl – 3700 gün |
| 01.01.2009-31.12.2009 arasında | 18 yıl – 4200 gün | 16 yıl – 3800 gün | 15 yıl – 3800 gün |
| 01.01.2010-31.12.2010 arasında | 18 yıl – 4300 gün | 16 yıl – 3900 gün | 15 yıl – 3900 gün |
| 01.01.2011-31.12.2011 arasında | 18 yıl – 4400 gün | 16 yıl – 4000 gün | 15 yıl – 3960 gün |
| 01.01.2012-31.12.2012 arasında | 18 yıl – 4500 gün | 16 yıl – 4100 gün | 15 yıl – 3960 gün |
| 01.01.2013-31.12.2013 arasında | 18 yıl – 4600 gün | 16 yıl – 4200 gün | 15 yıl – 3960 gün |
| 01.01.2014-31.12.2014 arasında | 18 yıl -4680 gün | 16 yıl – 4300 gün | 15 yıl – 3960 gün |
| 01.01.2015 tarihinden sonra | 18 yıl – 4680 gün | 16 yıl – 4320 gün | 15 yıl – 3960 gün |
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümlerine göre, 01.01.2015 tarihi ve sonrasında ilk defa 4/a (eski SSK) kapsamında sigortalı olarak çalışmaya başlayan ve başladığı tarihten önce %60 ve fazla oranda çalışma gücü kaybı bulunan, bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan engellilere 15 yıl sigortalılık ve 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiş olması şartıyla engelli emeklilik hükümlerinden yararlanabilmektedir.
Yukarıda yer alan verilere göre; 30.09.2008 tarihinde işe başlamış çalışma gücünü %40-59 arası kaybetmiş engelli işçi 20 yıl, 4400 günle emekli olurken 01.10.2008 tarihinde işe başlamış engelli işçi %40-49 arası 18 yıl, 4100 günle (300 gün daha erken), %50-59 arası 16 yıl, 3700 günle (700 gün daha erken) emekli olabilmektedir.
Aynı şekilde, 30.09.2008 tarihinde işe başlamış ve çalışma gücünü %60-79 oranında kaybetmiş engelli sigortalı işçi 18 yıl, 4000 günle emekli olurken 01.10.2008 tarihinde işe başlamış engelli sigortalı işçi 15 yıl, 3700 günle (300 gün daha erken) emekli olabilmektedir. Bu şekilde 01.10.2008 tarihinden önce işe başlamış olan engelli işçilerin aleyhine bir durumun ortaya çıktığı anlaşılmaktadır.
Raşit ULUBEY
İş, Sosyal Güvenlik,
İşkur Uzmanı ve Danışmanı
