Çalışma hayatında hemen hemen hepimiz rapor/sıhhi izin kullanmışızdır. Bazen kullanılan rapor süresi uzun sürebilmektedir.
COVİD-19’un etkisiyle yaşanan pandemi sürecinde işten çıkarma yasağı işçiler ancak ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri, istifa, belirli süreli iş sözleşmelerinde faaliyetin sona ermesi, sözleşmenin süresinin sona ermesi, işyerinin kapanması, yapım ve hizmet alımlarında işin sona ermesi durumunda işten çıkartılabilmektedir.
Belirsiz süreli iş sözleşmesiyle (hizmet akdiyle) çalışan işçi sayısı 30 ve üzerinde olan işyerlerinin işe iade davalarıyla karşı karşıya kalmamaları için İş Kanununda hüküm altına alınan koşullara uymaları ve pandemi süreci dışında, işten çıkışın son çare olması ve haklı bir nedene dayanması daha da önem kazanmaktadır.
Bu cümleden olmak üzere, İş Kanununun “İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı” başlıklı maddesinde; işverenin “Sağlık sebepleri” ile iş sözleşmesinin sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilmesi için;
I/a) İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hâle gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak devamsızlığın ardı ardına 3 iş günü veya bir ayda 5 iş gününden fazla sürmesi,
I/b) İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması,
Gerekmektedir.
Şu kadarki; işçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli hâle gelmesi dışında, hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerde işveren tarafından işçinin iş sözleşmesinin bildirimsiz feshedilebilmesi; hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerle işçinin işyerine gelememe durumu/süresi, işçinin işyerindeki çalışma süresine göre İş Kanununun “Süreli fesih” başlıklı maddesindeki bildirim sürelerini 6 hafta aşmasından sonra mümkün olabilmektedir.
Doğum ve gebelik hallerinde, bildirim süresi + 6 haftalık süre, doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta veya doğumdan önce 3 hafta ve doğumdan sonra 13 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık, çoğul gebelikte toplam 18 haftalık sürenin bitmesinden sonra başlamaktadır.
Belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshinden İş Kanununda yazılı süreler kadar önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekmektedir. Bu süreye ihbar öneli/süresi denilmektedir. İş Kanununda ihbar öneli/süresi,
İş sözleşmeleri;
İşi 6 aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 2 (iki) hafta sonra,
İşi 6 aydan 1.5 yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 4 (dört) hafta sonra,
İşi 1.5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak 6 (altı) hafta sonra,
İşi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak 8 (sekiz) hafta sonra,
Feshedilmiş sayılmaktadır. Bu süreler asgari olup, toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleriyle artırılabilmektedir. Buna göre;
Hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerden dolayı doktor raporuna binaen işyerine gelememe süresi, işi 6 aydan az sürmüş olan işçi için 2 + 6 = 8 hafta (56 gün),
Hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerden dolayı doktor raporuna binaen işyerine gelememe süresi, işi 6 aydan 1.5 yıla kadar sürmüş olan işçi için 4 + 6 = 10 hafta (70 gün),
Hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerden dolayı doktor raporuna binaen işyerine gelememe süresi, işi 1.5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş olan işçi için 6 + 6 = 12 hafta (84 gün),
Hastalık, kaza, doğum ve gebelik gibi hallerden dolayı Buna göre; işyerine gelememe süresi, işi 3 yıldan fazla sürmüş işçi için 8 + 6 = 14 (98 gün),
Süreyi aşmasından sonra işçinin iş sözleşmesinin feshedilebilmesi mümkündür. Belirtilen süreler aşılmadan işçinin iş sözleşmesi feshedilememektedir. Yargıtay kararları da bu yöndedir.
Sağlık sebepleriyle işe son verme konusu kıdem tazminatına hak kazanma açısından önemlidir. İhbar süresini 6 hafta aşan raporların aralıksız bir başka anlatımla, bir raporun bittiği tarihten geçerli olmak üzere öbür rapor başlar durumda olması gerekir. Aralıklı raporlarda yukarıda açıklanan madde hükmü uygulanmamaktadır. Rapor devam ederken yukarıda belirtilen süreyi geçmesinden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin olarak işçiye yapılan fesih bildirimleri ancak işçinin işe başlayacağı günden itibaren hüküm doğurmaktadır. Raporluyken hüküm doğurmamaktadır.
İş ilişkisi taraflarının sorumluluklarının bilincinde olması dilek ve beklentimizle…
İş, Sosyal Güvenlik ve İşkur konularındaki sorularınız beklenmektedir.
[email protected] 0(532)406 87 79
Raşit ULUBEY
İş, Sosyal Güvenlik,
İşkur Uzmanı ve Danışmanı
