Kastamonulu genç bir arkeolog olarak devam etmekte olan Pompeipolis kazısı hakkında bazı bilgilerimi sizlerle paylaşmak istedim. Pompeipolis, dediğimizde tüm hemşerilerimizin gözünde Taşköprü’müzün bir resmi canlanır. Bölgenin ilk kazı çalışmaları müze tarafından kurtarma kazısı olarak 1950’lerde ve 1984’te ilk olarak gerçekleştirilmiştir. 7 kişilik bir ekibin 2006 yılında Prof. Dr. Latife Summerer başkanlığında kalkıp Almanya’dan Taşköprü’ye gelmesi bile, Pompeipolis antik kentinin ne kadar önemli olduğunu bize anlatıyor ama ben yine de farklı incelikleriyle Taşköprü’nün önemini anlatmaya çalışacağım. Herkesin bildiği gibi Pompeipolis 11 kentten oluşan Roma dönemi bir eyaletin Piskoposluk merkeziydi. Bunu da ele geçen Paflagonya eyalet meclisinin en yüksek rahibi adına yaptırılan M.Ö 2.-3. yüzyıla tarihlenen 62 satırdan oluşan bir yazıttan bilmekteyiz. Hatta daha ileri giderek yazıtta yarışma ve yarışma başkanı gibi sözcüklerde yer alıyor, kurban şöleninden ve harcanan masraflardan bahsediliyordu. Böyle bir vilayet yarışmasının Kuzey Anadolu Roma Dönemi kentlerinde bu yazıta kadar, bir kanıtı dahi yoktu. Hatta ele geçen önemli bir mozaikte Grekçe alfabe ile “ EİSELTE EFAGATO-έίσέλτέ έπάγάτω” yani “İYİLİK İÇİN İYİLİKLE GİR” ifadesi bulunmaktadır. Pompeipolis M.Ö 1. yüzyıldan M.S 7. Yüzyıla kadar yaklaşık olarak 800 yıl yerleşim görmüş ve bölgenin dini merkezi olmuş bir şehir. Ve Pompeipolis şehri tam bir Roma kenti düzeninde, Romalı General PompeiusMagnus tarafından görkemli bir kent olarak kuruldu. 2008 yılında yapılan jeofizik ölçümlerden, kentin forum, marcellum, gymnasium ve odeion gibi yapılarının, mozaiklerle döşeli villalarının olduğunu biliyoruz. Peki neden hala bu şehir bu kadar önemliyken bir parçası ayağa kaldırılmadı? Neden kazı ekibi 22 yıl sonra bu kazıyı bıraktı ve çalışmalar yarım kaldı? Çalışmalar kaç yıl sürdü? 120 km batımızda yer alan Hadrianoupolis antik kentinin kilise çalışmaları çatı projesiyle son buldu ve gelen ziyaretçiler mozaikleri yerinde ziyaret edebiliyor, şu anda hamam villa gibi yapılarında kazılar devam ediyor. Pompeipolis, Hadrianoupolis’ten kat katbüyük bir şehir ve dini bir merkez. Pompeipolis kazılarının kaldığı yerden devam etmesi ve turizme kazandırılması gerekir. Dört tarafımız Roma kentleri, İon kolonileri ile çevriliyken, Pompeipolis antik kenti Amastris (Amasra), Gideros (Cide), Amisos (Samsun), Gangyra (Çankırı) kentlerinin tam ortasında dini bir merkez olarak yer alırken, hemen yanı başında antik kaynaklarda Tanrıların sofrası olarak geçen Olgassys (Ilgaz) bulunurken bu gün Evliyalar şehri olan Kastamonu’muz M.Ö 1. yüzyıl’dan günümüze olan önemiyle, dini turizmle kendini çok rahat tanıtabilecek bir kentken, bence hiç vakit kaybetmemeliyiz, çalışmaların kaldığı yerden devam etmesi için ne gerekiyorsa yapmalıyız.
İlkay ERGİN
