Bakır, yaşamın devamlılığı için gerekli olan önemli bir mineraldir. Sağlıklı bir insanın vücudunda yaklaşık 80-100 mg bakır bulunur. Bunun üçte biri kaslarda, üçte biri karaciğer ve beyinde, üçte biri ise kemik, böbrek, kan ve diğer dokulardadır.
Peki yeterli miktarda bakır tüketimi vücudumuza neler kazandırıyor?
- Vücutta enerji oluşumunu sağlama
- Vücutta proteinin oluşumuna yardımda bulunma
- Enzimlerin yapısına katılarak enzim aktivitelerini uygun seviyeye getirme
- Bağışıklık sistemini güçlendirme
- Kırmızı kan hücrelerinin oluşumunu sağlama
- Demirin vücutta kullanılabilirliğini artırma
- Kalp ve damar hastalıklarından koruma
- Kemik erimesi riskinden koruma
- Sinir sistemine katkıda bulunma
- Hasarlı dokuları onarma
- DNA hasarını önleme
Bakır yetersizliği vücutta nelere sebep oluyor?
Bakır eksikliğine sık rastlanmamaktadır. Yetersizlik görüldüğü durumlarda sebep genelde bakır metabolizmasında görülen genetik problemler veya emilim bozukluklarıdır. Yetersizliğinde görülen bulgular; kan bakır seviyesinde azalma, mikrositik hipokromik anemi, saç ve deride pigment bozuklukları, nötropeni, iskelet bozuklukları ve çocuklarda büyüme geriliğidir.
Bakır emilim ve taşınımındaki bozukluk sonucu “Menkes Hastalığı” adı verilen bakır yetersizliği hastalığı meydana gelir. Belirtilerinde sinir sisteminde bozulmalar, ilerlemiş zeka bozukluğu, bebeklerde büyüme gerilikleri, saçlarda pigment bozukluğu ve vücut sıcaklığı düşüşleri vardır.
Bakır fazlalığı vücutta nelere sebep oluyor?
Günde 30 mg ve daha fazlası alınan bakır vücut için toksiktir. Akut toksisitede kusma ve ishal gözlenirken kronikleşen toksisitede karaciğerde bakır birikir, siroza ve karaciğer yetmezliğine neden olur.
Vücutta fazlaca bakır birikmesi “Wilson Hastalığı” olarak adlandırılmaktadır. Karaciğerde seruloplazmin sentezlenemez ve vücutta yüksek miktarda bakır birikir. Karaciğer, beyin ve böbreklerde bakır birimi artar. Bunun sonucunda gözlerde sarı halkalar, sinir sisteminde bozukluklar ve karaciğer sirozu gözlenir.
Vücudumuzun günlük bakır gereksinimi ne kadardır?
- 1-3 yaş arası çocuklarda günlük 340 mcg
- 4-8 yaş arası çocuklarda günlük 440 mcg
- 9-13 yaş arası çocuklarda günlük 700 mcg
- 14 yaş ve üzeri bireylerde günlük 900 mcg
- Gebelikte günlük 1000 mcg
- Emzirme döneminde günlük 1300 mcg
Bakırdan zengin besinler nelerdir?
- Yağlı tohumlar (susam, fıstık, badem, kaju vb.)
- Kuru meyveler
- Kuru baklagiller
- Etler
- Kakao
- Yumurta
- Yeşil sebzeler
- Tam tahıllar
6 adet fındık 140 mcg, 2 adet ceviz içi 90 mcg, 4 adet kuru kayısı 22 mcg, 1 avuç kuru üzüm 40 mcg, 4 yemek kaşığı kuru fasulye 30 mcg, 30 gram kırmızı et 75 mcg, 30 gram tavuk eti 12 mcg, 30 gram balık 60 mcg, 1 adet yumurta 15 mcg, 4 yemek kaşığı ıspanak 390 mcg, 4 yemek kaşığı bamya 90 mcg, 4 yemek kaşığı karnabahar 140 mcg, 4 yemek kaşığı taze fasulye 150 mcg, 1 ince dilim çavdar ekmeği 70 mcg, 1 kase dolusu yoğurt 60 mcg, 1 su bardağı süt 40 mcg, 100 gram mısır 100 mcg bakır içermektedir.
Unutulmamalıdır ki sağlıklı bir yaşam için vücudun tüm minerallerin yeterince ve düzenli olarak tüketilmesine ihtiyacı vardır. Sağlıklı günler dilerim.
Dyt. LADEN HEKİMOĞLU
