Mineraller; doğal yollar ile oluşan kristal yapılı inorganik maddelerdir. Büyüme ve gelişme, yaşamın sürdürülmesi ve sağlığın korunması için minerallere ihtiyaç vardır.
Vücudun yaklaşık yüzde 5’i minerallerden oluşmaktadır. Kemik, diş, kas, kan ve diğer dokularda da mineraller bulunmaktadır.
Günlük gereksinmesi 250 mg’ın üzerinde olan mineraller “makro” minerallerdir. Sodyum, potasyum, klor, kalsiyum, magnezyum ve fosfor bu gruptadır. Krom, bakır, flor, iyot, demir, manganez, molibden, selenyum ve çinko gereksinimi günlük 20 mg’ın altındadır ve bunlara “eser” elementler denir.
Bu yazımda sizlere çinko mineralinden bahsetmek istiyorum. Çinko; özellikle karaciğer, kemik, epitel dokular, pankreas ve böbreklerde yüksek oranda bulunan fonksiyonel bir mineraldir.
Çinkonun İşlevleri
- Birçok enzimin çalışmasında rol oynar.
- Cilt ve tırnak sağlığı için önemlidir.
- Göz sağlığı için önemlidir.
- Üreme sisteminde görevlidir. Cinsiyet hormonlarının gelişiminde etkileri vardır.
- Büyüme ve gelişmede etkin rol oynar.
- Kemiklerde kalsiyum birikimini sağlayarak kemik sağlığında etkilidir.
- İnsülin hormonunu düzenleyici işlevi vardır.
- Antioksidan etki gösterir.
- Tat ve koku reseptörleri üzerinde etkilidir.
- İştah düzenleyicidir.
Yetersizliğinde Ortaya Çıkan Rahatsızlıklar
- Büyüme ve gelişmede gerilik
- Bağışıklık zayıflar, hastalıklara karşı direnç azalır.
- Ciltte kuruma, sivilcelenme, akneler meydana gelir.
- Yara iyileşmesinde gecikmeler gözlenebilir.
- Saçlarda dökülmeler gözlenir.
- Görme bozukluklarına neden olabilir.
- Üreme bozuklukları oluşabilir.
- İshal gözlenebilir.
Peki Çinko Eksikliği Neden Gözlenir?
- Öncelikle yetersiz beslenmeden kaynaklanmaktadır. Yeterli ve dengeli mineral tüketimi sağlanmadığında eksikliği gözlenebilir.
- Stres
- Aşırı ilaç kullanımı
- Reflü, gastrit, ülser gibi sindirim rahatsızlıkları
- Yüksek alkol tüketimi
- Aşırı demir tüketimi
- Pankreas yetmezliği
- Crohn Hastalığı
Çinko Kaynakları
Kırmızı et, tavuk eti, hindi eti, deniz ürünleri, balık, peynir, kuruyemişler, kuru meyveler, tahıllar, kurubaklagiller, süt, yumurta.
- 1 su bardağı süt: 7 mg çinko içerir.
- 100 gram kırmızı et: 2.8 mg çinko içerir.
- 1 kase yoğurt: 1 mg çinko içerir.
- 100 gram tavuk: 1 mg çinko içerir.
- 100 gram hindi: 2 mg çinko içerir.
- 100 gram mercimek: 3 mg çinko içerir.
- 100 gram barbunya: 2.8 mg çinko içerir.
- 100 gram nohut: 3.4 mg çinko içerir.
- 6 adet (10gr) badem: 0.4 mg çinko içerir.
- 10 gr ayçiçek çekirdeği: 0.5 mg çinko içerir.
Çinko Gereksinmesi
- 1-10 yaş arası çocuklarda günlük 5-7 mg çinko tüketimi önerilmektedir.
- 19 yaş ve üzeri kadınlarda günlük 12 mg çinko tüketimi önerilmektedir.
- 19 yaş ve üzeri erkeklerde günlük 15 mg çinko tüketimi önerilmektedir.
- Gebelikte günlük 11-12 mg çinko tüketimi önerilmektedir.
- Emzirme döneminde günlük 12-13 mg çinko tüketimi önerilmektedir.
Kısacası sağlıklı ve dengeli beslenme ile çinko eksikliğinin önüne geçilebilmektedir.
DÜZELTME: 13.02.2020 tarihinde yazmış olduğum “Kanserden korunmanın altın kuralları” başlıklı yazımda ” Glikoz ve fruktoz şurubu içeren paketli besinler (gofret, bisküvi, kraker gibi), asitli ve şekerli içecekler tüketilmemelidir.” şeklindeki açıklamamda glikoz ve fruktoz şurubunun kansere doğrudan sebep olmadığını, aşırı tüketimi sonucu obeziteye sebep olabileceği ve obezite dolayısıyla kansere yol açabilme ihtimalini belirtmek istediğimi vurgulamak isterim. Sağlıklı günler dilerim.
Dyt. LADEN HEKİMOĞLU
