Bu yazıyı “29 Nisan-17 Mayıs 2021 Kontrollü Tam Kapanma Dönemi”nin sonunda yazıyoruz. Türkiye’de hâlâ koronavirüs salgını gündemin birinci maddesi olmayı sürdürüyor. Eğitimden ekonomiye etkilemediği hiçbir alan yok. 14 Nisan 2021 tarihinde devlet yönetiminin başlattığı iki haftalık “Kısmî Kapanma”dan istenilen sonuç alınamayınca turizm dönemi öncesi “Tam Kapanma” kararı alınması şart oldu.
17 Mayıs 2021 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Hükümetinin aldığı kararla 1 Haziran 2021 tarihine kadar uygulanacak “Kademeli Normalleşme” adı verilen döneme girildi. Tam Kapanma Döneminde vaka, hasta, ölü sayılarında bütün Türkiye’de büyük düşüşler sağlanmış ancak turizm dönemi öncesi istenilen seviye sağlanamamıştı. 1 Haziran 2021’e kadar geceleri ve cumartesi pazar günleri sokağa çıkma yasağı sürdü. Kahveler, saunalar, halı spor alanları kapalı kaldı. Düğün salonları çalışmadı. Lokantalar oturmasız hizmet verdi. Hükümet aldığı kararlar sonucu zarara uğrayan esnaf için yaklaşık 4.5 milyar liralık bir hibe paketi de açıkladı. 1 Haziran 2021’den itibaren Kademeli Normalleşmede ikinci döneme geçildi. Kısıtlamalar gevşetildi ama yarı yarıya kaldı. Gece ve pazar günleri sokağa çıkılmadı. 1 Temmuz’dan itibaren ise kısıtlamalara maske mesafe, HES kodu uygulaması dışında son verildi.
05 Nisan – 20 Mayıs 2021 tarihleri arasındaki görsel ve yazılı medyadan derlediğimiz sıkça kullanılan, çoğu yeni terim ve sözler şunlar:
Adenozin (beynin ürettiği uyku isteği sağlayan kimyasal), adenovirüs (Rus Sputnic V aşısında), antistres sistemi, asetil sistein (koronavirüse karşı bağışıklığı güçlendirici takviye), aşı ikna timi, aşı milliyetçiliği
Biyoçeşitlilik, biyofilozofi, biyofilozof ,bulk (aşıyı şişelemeden küçük tanklar içinde göndermek), bulut entegrasyonu
Canlı attenue (hastalık yapıcılığı zayıflatılmış) aşı, Covidler Göçü/Kapanma Göçü (28-29 Nisan 2021 tarihlerinde yaşanan büyük şehirlerden yazlıklara ve Anadolu illerine seyahat yoğunluğu), Cross-gender (giyimde cinsiye ayrımını kaldıran tarz), cross-age (giyimde yaş sınırını kaldıran tarz), cross-style (giyimde her şeyi her şeyle kombin yapma)
Çifte mutant, çöp aşı (şişede kullanılmayıp artan aşı)
Darbe virüsü, diyafram egzersizi (salgına karşı), derin ven trombozu (toplardamarda pıhtılaşma sorunu)
Endodelitist (iltihaplanma), endotel, En Yeni Normal (İsrail’in bütün vatandaşlarını aşıladıktan sonra ulaştığı hayatın normalleşme dönemi), e-görüş (kapanma döneminde mahkûm ve tutuklularla), e-duruşma (pandemi döneminde bazı duruşmalarda)
Fintech, fitbit, flört aplikasyonu bunalımı, felat (B9 vitamini)
Ghasting (sessiz veda, ayrılma), glikasyon (şekerlenme), glutathion (enerji takviyesi)
Helikobakter, Hint mutantı, HES Kodu Kartı (Başakşehir Belediyesi)
Insta-bunalım (kapanma sonucu oluşan Instagram bunalımı)
İklim krizi, İklim Zirvesi (BM, 22 Nisan 2021), inflamasyon (iltihaplanma)
Kademeli Normalleşme (17 Mayıs 2021 sonrası), karbon dioksit emisyonu, karotenoid, kategorik eleştiri alışkanlığı, Kısmî Kapanma Dönemi (14 Nisan 2021-27 Nisan 2021 arası iki hafta), konsalide etki (aşının toplam etkisi)
Mitokondriyel disfonksiyon, müsilaj (deniz salyası)
Nefes meditasyonu (vücut bağışıklığı için), nomofobi (cep telefonsuz, internetsiz kalma korkusu, kaygı hastalığı), nötralize edici antikor, nötralizan olmayan antikor
Oksidasyon (vücutta paslanma), oksijen radikalleri, oksitosin (mutluluk veren hormon)
Öğrenilmiş çaresizlik
Parasempatik sinir sistemi, patentsiz aşı (Polio aşısı gibi), photolurking (sosyal medyada fotoğrafa bakma hastalığı), pikolinat, polifenol, polio (çocuk felci), psikoaktif uyarıcı (uykuyu önleyen kafein gibi), pulmoner egzersiz (koku kaybını azaltmak, yok etmek için)
Sağlıklı Ev Konsepti, salisilik asit (kanı incelten, sulandıran), sentetik vektör aşı (Rus Sputnik V aşısı), sezgisel network, sosyal mutasyon (Koronavirüs salgının getirdiği yeni sosyal yaşama şekli)
Tam kapanma tatili (29 Nisan-17 Mayıs 2021), tam kapanma göçü (28-29 Nisan 2021 tarihinde yaşanan yazlıklara ve Anadolu şehirlerine seyahat yoğunluğu), testosteron, Türk/Türkiye mutantı/mutasyonu, trombosit
Üvetit
Viral vektör aşı teknolojisi, vitilito, volatilite (dalgalanma)
Salgın döneminde sıkça duyulan, doktor tavsiyesi sözler:
Ayakta kal, hayatta kal.
Durma, düşme, üşütme.
Ankara Pursaklar Belediyesinin reklam panolarına astığı Saray Ortaokulu öğrencilerinin atasözlerinden uyarladığı sözler:
Çok okuyan değil, çok gezen korona olur.
Mart kapıdan, korona camdan baktırır.
Bana HES kodunu söyle, sana ne kadar Covid olduğunu söyleyeyim.
NAİL TAN
