Dünyada 2020 yılının ilk aylarında, Ülkemizde ise ilk vakanın tespit edildiği 11.03.2020 tarihinde başlayan korona virüs (COVİD-19) kaynaklı pandemi süreci 2021 yılında da devam etmektedir. İnsanlarımızın çoğunluğunun aşılanması, bunun yanında temizlik, maske, fiziki mesafe kuralına uymakla 2021 yılında pandemi sürecinin tamamlanacağına inanıyorum.
Pandemi süreci sağlık olarak hepimizi etkilemesinin yanında ekonomik olarak da tüm sektörleri etkilemiştir. Bu etkileme Ülkemizdeistihdamı koruma tedbiri olarak kısa çalışma ve ücretsiz izin uygulamasını ve buna paralel olarak da iş ve hizmet sözleşmesinin feshi ve işten çıkarma yasağını ortaya çıkartmıştır.
1-) Kısa çalışma;kısa çalışma yapacak çalışanların kısa çalışmanın başladığı tarihten önceki son 3 (üç) yıl içinde en az 450 gün işsizlik sigortası priminin bulunması ve hizmet akdinin son 60 gündür devam ediyor olmasını gerekli kılmaktadır.
Korana virüs (COVİD-19) salgınının devam etmesi üzerine 30.06.2020 tarihinde sona ermesi gereken kısa çalışma uygulamasının uzatılma sürecini ortaya çıkartmıştır. Bu süreç 30.06.2020 tarihinden önce yapılan başvuruya binaen kısa çalışmadan yararlanan çalışanlarla sınırlı kalmıştır. 01.07.2020 – 30.11.2020 tarihleri arasında işe alınanlar/başlayanlar, 30.11.2020 tarihine kadar kısa çalışma uygulamasından yararlanamamıştır. Neyse ki, 01.12.2020 tarihinden geçerli olmak üzere bu konuda yeni bir düzenleme yapılmış ve 01.12.2020 ila 31.01.2021 tarihleri arasında korona virüs zorlayıcı nedenine bağlı olarak işyerlerinden e-Devlet ortamında yeni kısa çalışma başvuruları alınmıştır. Bu yeni kısa çalışma başvurulara binaen yapılacak kısa çalışmalar ile 30.06.2020 tarihinden önce yapılan başvurulara binaen devam eden kısa çalışma 28.02.2021 tarihinde son erecek olup, 28.02.2021 sonrasına uzatılması kuvvetle muhtemel olsa da pandemi sürecine bağlı olarak bunun uzayıp uzamayacağını hep birlikte göreceğiz.
Kısa çalışmaya 30.06.2020 tarihi öncesi başlayanlar ile 2020 Aralık ve 2021 Ocak aylarında yeni kısa çalışma başvurusu yapılanlar dahil olmak üzere İŞKUR verilerine göre; 2021 Ocak ayında 1.313.537 kişiye 2.072.138.000 TL (kişi başına ortalama 1.577,52 TL) kısa çalışma ödemesi yapılmıştır.
2-) Ücretsiz izin; 17.04.2020 tarihi itibariyle işyerinde çalıştığı halde kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayanlar ile 15.03.2020 tarihinden sonra işten ayrılan, ancak işten ayrılma durumu işsizlik ödeneğine hak kazanacak şekilde olduğu halde prim gün sayısı ve hizmet akdinin devam ettiği süre yönüyle aranılan şartları taşımayan sigortalı işsizlerin, iş ve hizmet sözleşmesinin feshi ve işten çıkarma yasağını geçmemek üzere ücretsiz izin uygulamasından yararlanabilmektedirler.Bu kişiler, ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre kadar ücretsiz izinli sayılmışlar ve sayılacaklar, ücretsiz izinli sayıldıkları süre için İŞKUR’ca 2020 yılında günlük 39,24 TL, 2021 yılında günlük 47,70 TL nakdi ücret desteği ödemesi yapılmış ve yapılacaktır.
İŞKUR verilerine göre 2020 Nisan-2021 Ocak döneminde 2.471.754 kişiye 8.265.914.051 TL (kişi başına ortalama 3.344,15 TL) nakdi ücret desteği ödemesi yapıldığı anlaşılmaktadır.
İstihdamı koruma tedbirlerinden biri olan ücretsiz izin uygulamasından
Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanununun ilgili maddeleri (Madde 12, 13) gereği, 01.12.2020 tarihinden itibaren yeni işe alınanları işveren istemesi durumunda fiilen çalıştırabilmekte, istemesi halinde ise İŞKURca günlük 47,70 TL nakdi ücret desteği ödemesi yapılmak üzere işe aldığı işçiyi ücretsiz izne ayırabilmektedir. Bu düzenleme, 01.12.2020 tarihinden itibaren işe alınanlar için de ücretsiz izin uygulaması yapılabildiğini ortaya koymaktadır.
Ancak, Cumhurbaşkanı Kararına göre (29.12.20 tarihli ve 3344 sayılı) en azından şimdilik 17.03.2021 tarihine kadar devam edecek bulunan nakdi ücret desteği karşılığı ücretsiz izin uygulamasından, 18.04.2020 ila 30.11.2020 tarihlerini kapsayan sürede işe alınanlar için şu ana kadar herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Bundan dolayı, 18.04.2020 ila 30.11.2020 tarihlerini kapsayan sürede işe alınanlarnakdi ücret desteği karşılığı ücretsiz izin uygulamasından yararlanamamaktadır.
Bu mağduriyetin ortadan kaldırılması amacıyla bu çalışanlar için en azından bundan sonrası için bir düzenleme yapılması gerekir.
Bu düzenlemenin biran önce yapılması dilek ve beklentimizle
İş, Sosyal Güvenlik ve İşkur konularındaki sorularınız beklenmektedir.
[email protected] 0(532)406 87 79
Raşit ULUBEY
İş, Sosyal Güvenlik,
İşkur Uzmanı ve Danışmanı
