Ülkemizde ilk olarak 11 Mart 2020 tarihinde görülen korona virüsle (KOVİD-19) ilgili pandemi sürecinde insanlar bir taraftan geçimini, bir taraftan da sağlığını düşünmekle yüz yüze kaldı.
İstihdamı koruma tedbirlerinden biri olan kısa çalışma, bupandemi sürecinde ciddi işlev gördü ve görmeye de devam ediyor.
KOVİD-19 zorlayıcı nedenine bağlı olarak en geç 30 Haziran 2020 tarihinde tamamlanmak üzere 3 ay süreyle uygulanmak üzere 2020 Mart, Nisan aylarında kısa çalışma başlatıldı. Ancak,KOVİD-19 vaka sayılarında görülen artışların ortaya çıkardığı duruma bağlı olarak süresi 4 defa uzatıldı. Başka uzatma olmaz ise, 26 Ekim tarihli Cumhurbaşkanı Kararıyla en son yapılan 2 aylık uzatmayla kısa çalışma uygulama süresi 31 Aralık 2020 tarihinde sona ermesi beklenmektedir. Bununla birlikte, kısa çalışma süresinin 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatılması konusunda Cumhurbaşkanına yetki verilmiş bulunmaktadır.
Bu uzatmalar hep 30 Haziran 2020 tarihi öncesinde başlatılmış olan kısa çalışmada isimleri yer alan işçileri kapsamıştır. 30 Haziran 2020 tarihi sonrası o işyerinde çalışmaya başlayan işçileri kapsamadığı gibi, 30 Haziran 2020 tarihi öncesinde o işyerinde çalıştığı halde ilgili Çalışma ve İş Kurumu il/merkez müdürlüğüne bildirilen kısa çalışma yapan işçi listesinde gösterilmemiş olan işçileri de kapsamamıştır.
1 Aralık 2020 tarihli ResmiGazete’de kısa çalışma konusunda belirtilen işçileri kapsayacak şekilde bir Cumhurbaşkanı Kararı yayınlandı.
Bu karara göre, 31 Aralık 2020 tarihine kadar geçerli olmak üzere koronavirüs(KOVİD-19) zorlayıcı nedenine bağlı olarak işyerleri tarafından bulundukları yerdeki çalışma ve iş kurumu il/merkez müdürlüğüne e-postayla yeni kısa çalışma başvurusu yapılabilecektir.
Kısa çalışma yapacak işçilerde aranılan şart; son 3 yıl içinde en az 450 gün işsizlik sigortası primlerinin bulunması ve son 60 gündür hizmet akitlerinin devam ediyor olmasıdır.
Bu şartları sağlayan işçiler için; kısa çalışma talep formu ile kısa çalışma uygulanacak işçi listesinin doldurulması gerekiyor. Doldurulan bu formlar, işyeri yetkilisine ait imza sirküleriyle birlikte, işyerinin bulunduğu yerdeki çalışma ve iş kurumu il/merkez müdürlüğüne e-posta olarak gönderilecektir.
1 Aralık 2020 tarihinde yayınlanan Cumhurbaşkanı kararında ayrıca;
1-) Kısa çalışmaya katılacak işçilerin kısa çalışma karşılığı alacakları kısa çalışma ödeneklerinin, ileride işsiz kaldıklarında hak kazanacakları işsizlik ödeneği süresinden düşülmeyeceği,
2-) Kısa çalışmanın ilk 7 günlük süresi için işverence işçiye ödenmesi gereken yarım ücretin ödenmesi ile söz konusu ilk 7 günün priminin işverence karşılanması uygulamasının yapılmayacağı ancak yapılmış kabul edileceği,
hususları yer almaktadır.
Ücretsiz izin karşılığı nakdi ücret desteği uygulamasına göre işçiler açısından ekonomik olarak daha cazip olan kısa çalışma uygulamasına gidilip gidilmemesinin işverenlerce korona virüs (COVİD-19) sürecinde gözden geçirilmesinde yarar bulunuyor.
Kısa çalışmayla ilgili son not; yeni çıkan yapılandırma torba kanununda kısa çalışma konusunda yer alan düzenlemede, korona virüs zorlayıcı sebebiyle kısa çalışma başvurularının alınması, değerlendirilmesi, ödenmesine ilişkin işlemler hakkında Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı personeli ile Türkiye İş Kurumu personeline herhangi bir sorumluluk yüklenmemesi getirildi. Bunun yanında, aynı düzenlemede, Ekim 2020 ayı ve öncesine ait işverenlerin hatalı (kasıtlı değil) işlemlerinden dolayı yapılmış olan fazla ve yersiz kısa çalışma ödeneği ödemelerinin silineceği,bunlar hakkında işlem yapılmayacağı yer aldı.
2020 yılı yeniden değerleme oranı 28 Kasım 2020 tarihinde açıklandı ve bu oranın %9.11 olduğu belirtildi. Bu, 2021 yılında vergilerin ve asgari ücrete endeksli olmayan idari para cezalarının %9.11 oranında artacağı anlamı taşımaktadır.
Raşit ULUBEY
İş, Sosyal Güvenlik,
İşkur Uzmanı ve Danışmanı
