Rahmetli ağabeyim Özdemir Tan’la Gurur Kaynağımız Kastamonulular ciltlerini yayımlarken Kastamonulu bir dostumuz (Fazıl Bayraktar, Metin Boyacıoğlu olabilir) demişti ki; “Kastamonulu olmayan, ancak ilimizle bir bağı olan, eserler veren Kastamonu dışından şair, yazar, sanatçı ve bilim insanlarını ne yapacaksınız? Onları da değerlendirmek gerekmez mi?” haklıydı. “Kastamonulular tamamlanınca düşünürüz.” dedik. Yaşlanacağımız, koronavirüs salgını hiç aklımıza gelmemişti. Ölüm çok uzaktaydı sanki… Görevimizi yapamadık ama Kastamonu gazetesinde bir bölümünü dile getirdiğimiz, Kastamonulu olmayan şair ve yazarları, yeni nesil Kastamonulu araştırmacılara hatırlatmaya çalışacağız.
Yazarları belirlerken şu ölçütleri kullandık:
- Babasının işi dolayısıyla Kastamonu’da doğmuş, daha sonra meşhur olmuş şair ve yazarlar
- İlk, orta ve yüksek öğrenimini Kastamonu eğitim kurumlarında yapmış şair ve yazarlar
- Kastamonu’da öğretmenlik, memurluk, işçilik, esnaflık yapmış şair ve yazarlar
ç. Kastamou’yla ilgili şiir, roman, öykü/hikâye, oyun, deneme, anı, gezi yazısı yazmış olan şari ve yazarlar
- Sanat dallarından sadece edebiyatın şiir, roman, öykü/hikâye, deneme, anı, sohbet/fıkra, gezi yazısı vb. dallarında eserler verenler. Fonetik, plastik, sinema sanatları bu yazının konusu dışındadır. Yine üniversitelerimizde akademisyenlerin yaptığı edebî, teknik incelemeler, halk kültürü derlemeleri de aynı kapsamdadır.
- İlimizi konferans verme, bildiri sunma, bir etkinliğe katılma, haber toplama amacıyla kısa süreli ziyaret eden gazeteci, TV-Radyo programcıları, bilim insanları (Mehmet Yaşin, Ebru Erke, Sohrap Soysal, Emre Tonguç vb.) yazımızın kapsamı dışındadır.
- Nüfus kaydını Kastamonu’ya aldıran şair ve yazarlar (Siyami Özel, Süleyman Yücel gibi)Kastamonuludur.
- Değerlendirilen şair ve yazarların Türkiye’nin saygınyazar ansiklopedi ve sözlüklerinde özgeçmişlerinin yer alması.
Değerlendirdiğimiz şair ve yazarları yaşadıkları dönemlere göre üç grupta topladık.
- Beylikler ve Osmanlı Dönemleri Şair ve Yazarları:
İbni Battuta, Necatî, Cem Sultan, Evliya Çelebi, Kâtip Çelebi, İbrahim Şevki Efendi, Erzurumlu Emrah, Şeyhî Ethem Pertev Paşa, Türk Galip Paşa, Giritli Sırrı Paşa, Leyla Saz, Şemseddin Sami, Süleyman Nazif, Yusuf Ziya Yozgadî, Şair Eşref, Ömer Seyfettin, Fatma Âliye.
- Osmanlı-Cumhuriyet Dönemleri Şair ve Yazarları
Yazı hayatlarına Osmanlı döneminde başlayıp Cumhuriyet döneminde sürdüren şair ve yazarları bu kapsamda değerlendiriyoruz. Bir bölümü, İstiklal Savaşı yıllarında İnebolu-Ankara İstiklal Yolu’nu takip ederek Millî Mücadele’ye katılmıştır.
Mehmet Âkif Ersoy, Eşref Edip Fergân, İsmail Habip Sevük, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Ârif Nihat Asya, Ahmet Remzi Akyürek, Mehmet Behçet Yazar, Ebubekir Hazım Tepeyran, Mehmet Ali Aynî, M. Sadık Vicdanî, Dr. Rıza Nur, Faruk Nafiz Çamlıbel, Yusuf Ziya Ortaç, Nâzım Hikmet Ran, Vâlâ Nureddin, Aka Gündüz, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ruşen Eşref Ünaydın, Nafi Atuf Kansu, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Mehmet EminYurdakul, Yusuf Akçura, Ahmet Ağaoğlu, Ahmet Emin Yalman, Tunali Hilmi, Mustafa Necati, Abdülahad Nuri Tengirşenk, Mûfide Ferit Tek, Celal Nuri İleri, Enver Behnan Şapolyo, Ahmet Talat Onay, Tahir Karauğuz, Memduh Şevket Esendal, Velet Çelebi İzbudak.
- Cumhuriyet Dönemi Şair ve Yazarları
Nahit Sırrı Örik, Ahmet Kutsi Tecer, Vasfi Mahir Kocatürk, Rıfat Ilgaz (Hem Bartın hem de Kastamonulu), Abdülbaki Gölpınarlı, Peyami Safa, Tahsin Nahit Uygur, Yaman Dede/Diyamandi, A. Süheyl Ünver, Süleyman Tevfik Özzorluoğlu, Âşık Veysel Şatıroğlu, Orhan Kemal, Memduh Şevket Esendal, Şevket Bulut, Tarık Dursun K., Zeki Ömer Defne, Sabahattin Eyuboğlu, Ceyhun Atuf Kansu, Tahir Alangu, Rauf Mutluay, Cemil Yener, A. Hikmet Dizdaroğlu, A. Naim Buluç, Mehmet Deligönül, İsmail Hakkı Tonguç, Mehmet Başaran, Samim Kocagöz, Turgut Özakman, Hüseyin Batuhan, Arslan Kaynardağ, Rüştü Onur, İsmet Özel, C. Fethi Tevetoğlu, Osman Saffet Arolat, Kenan Mortan, Süleyman Kazmaz, Tuncer Gülensoy, A. Samim Bilgen, Ayşe Kulin, H. Rıdvan Çongur, Mehmet Karabulut, Akgün Akova, Cevat Çapan, Meral Çelen,Osman Attila, Yavuz Bülent Bâkiler, Mehmet Önder, Aydın Gün, Ahmet BicanErcilasun, İbrahim Agâh Çubukçu, Âşık Şeref Taşlıova, Yaşar Faruk İnal, Emin Baydil, Nazlı Rânâ Gürel, Erdoğan Aslıyüce, Pakize Özcan, Şafak Atayman (Şair; romancı Elif Şafak’ın annesi), Zuhal İzmirli, Yücel İzmirli, Güler Güleç Meriçkan, Betül Tarıman, Mine Akçakoca Özgür, İlter Yeşilçay, Yunus Kara, Celal Ogan, Ali Turgay Karayel.
Görüldüğü gibi Kastamonu’nun gazeteciler hariç şair yazar olarak pek çok tanınmış şahsiyetlerle bağı var. Bu liste eksik olsa da önemli adların tamamına yakınına yer verildiğine inanıyoruz. Gözümüzden kaçanlarla ilgili olanlar konusunda uyarılarınızı bekliyoruz. Listedeki her şahsiyetin Kastamonu’yla ilgili bağını ortaya koyabilseydik mutlaka 700-800 sayfalık bir kitap ortaya çıkabilirdi. Girişte de belirttiğimiz gibi heyhat! Parkinson sebebiyle bir köşe yazımızı 2-3 saatte temize çekip bilgisayara aktaran kızmıza ancak gönderebiliyoruz. İşin birde güzel sanatların diğer dalları ile eğitim, bilim, devlet yönetimi boyutları var. İş Midhat Paşa’ya kadar uzanıyor. Kastamonu Üniversitemizin ilgili fakülteleri için ne zevkli bir araştırma alanı… Başlayacaklara kolay gelsin!
NAİL TAN
