Sağlıklı bireylerin karaciğerinde %5 kadar yağ bulunmaktadır. Karaciğer yağlanması olan bireylerde ise çeşitli nedenlere bağlı olarak karaciğerde yağ birikir ve bu yüzdelik artar. Bu yüzdelik arttıkça karaciğer hücrelerinde harabiyet meydana gelir ve fonksiyon kayıplarına sebep olur.
Karaciğerde Yağlanmaya Neden Olan Faktörler Şunlardır:
- Obezite
- Hızlı kilo almak
- Hızlı kilo kaybetmek
- İnsülin direnci ve diyabet
- Yüksek kolesterol
- Hipertansiyon
- Hepatit C
- Beslenme bozuklukları
- Alkol ve şeker kullanımı
- Şiddetli anemi (kansızlık)
- Bazı enfeksiyonlar
- Sürekli kullanılan bazı ilaçlar
- Hareketsizlik
- Erkeklerde bel çevresinin 102 cm’nin üzerinde olması, kadınlarda ise 88 cm’nin üzerinde olması bir risk faktörüdür.
Karaciğer Yağlanması Belirtileri
- Halsizlik, yorgunluk
- Karın bölgesinde şişlik ve ağrı
- Cilt bozuklukları, akneler
- İştahsızlık
- Mide bulantısı ve kusma
Karaciğer Yağlanması Tanısı
Bireylerin kan testlerinde karaciğer enzimlerinin yüksekliğiyle ön tanı koyulur. Buna ek olarak karaciğer tomografisi, karaciğer ultrasonu, karaciğer MR’ı ya da karaciğer biyopsisi ile daha net tanılar koyulmaktadır.
Karaciğer Yağlanması Tanısında Beslenme Önerileri
- Öncelikle bireyler fazla kilolarından dengeli bir şekilde kurtularak ideal kiloya getirilmelidir. Mevcut kilonun %3 oranında azalması, karaciğer yağlanmasının en az %35 oranında gerilemesini sağlamaktadır.
- Şok diyetlerden uzak durulmalıdır. Hızla kilo vermek yağlardan kurtulmayı sağlamaz bilakis karaciğer yağlanmasına neden olur.
- Şekerli içecekler (kola, gazoz, meyve suları gibi), şekerli yiyecekler, paketli ürünlerin tamamı (ketçap, mayonez,bisküvi, gofret, kraker, hazır çorba, bulyon vb.) tüketilmemelidir.
- Çikolata, yağda kızartılmış hamur tatlıları, krema, helva gibi yağ içeriği yüksek tatlılar tüketilmemelidir.
- Basit karbonhidrat tüketimini sınırlamak ve kompleks karbonhidrat tüketimini artırmak adına beyaz ekmek yerine tam buğday, çavdar ya da siyez ekmeği tercih edilmelidir. Yalnız tam buğday, çavdar ya da siyez ekmeği aldığınız fırınlara, içerisine doğallığını bozacak başka maddeler katılıp katılmadığını sorunuz.
- Alkol ve sigara tüketimi sonlandırılmalıdır.
- Et tüketimi azaltılmalı ve yağsız etler tercih edilmelidir. Hazırlarken ızgara ya da fırında pişirilmeli, kızartma yapılmamalıdır.
- Salam, sucuk, sosis gibi işlenmiş etler, sakatatlar, kavurmalar tüketilmemelidir.
- Yumurta her gün tüketilmemelidir. Haftada 2-3 kez tüketilmeli ve haşlanmış olmalıdır.
- Beyaz peynir, kaşar peynir ve lor peyniri rahatlıkla tüketilebilir. Bunlardan daha yağlı olan peynirler sınırlandırılmalıdır.
- Sebze ve meyve tüketimi artırılmalıdır. Özellikle sarımsak, enginar, kereviz, turp, lahana, pırasa, bamya, ıspanak ve taze fasulye karaciğerin temizlenmesine destek olacaktır.
- Günde 2 porsiyon sebze ve 2 porsiyon meyve (örneğin 1 porsiyon= 1 adet portakal ya da 1 küçük boy elma ya da 1 adet kivi gibi) tüketimi sağlanmalıdır. Meyve tüketimi abartılmamalıdır, fazlası karaciğer yağlanmasını tetiklemektedir.
- Yapılan araştırmalar, kafeinin karaciğer yağlanmasını önlemede etkili olduğunu göstermiştir. Bu nedenle günde 1 fincan şekersiz Türk kahvesi tüketilebilir.
- Doymuş yağların tüketimi sınırlandırılmalıdır. Bu nedenle tereyağı, kuyruk yağı, iç yağı, tavuk/hindi derisi tüketimi tercih edilmemelidir.
- Yağlı ve sulu yemeklerin suyu tüketilmemelidir. Suyunda yağ oranı yüksektir.
- Omega 3, karaciğer yağlanmasını önlemektedir. Bu nedenle haftada 2 kez balık tüketilmelidir.
- Kuruyemişlerin aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır. Güne 1 avuçtan fazla tüketilmemelidir.
- Haftada 3-4 kez kurubaklagil tüketilmelidir. Şişkinlik hissi yarattığı takdirde tüketim sınırlandırılmalıdır.
- Yemekler iyi çiğnenerek, yavaş tüketilmelidir.
- Bilinçsizce tüketilen bitkisel ürünler veya bitki çayları karaciğer fonksiyonlarını bozabilmekte ve hatta karaciğer yetmezliğine sebep olabilmektedir.
- Düzenli egzersiz hayatın bir parçası haline getirilmelidir. Bu şekilde insülin direnci, diyabet, kolesterol gibi kronik hastalıklar da hafifletilmiş olur.
Karaciğer sağlığı demek tüm bedenin sağlığı demektir. Sorularınız için [email protected] adresinden bana ulaşabilirsiniz. Sağlıklı günler dilerim.
Dyt. LADEN HEKİMOĞLU
