Cemal Süreya’nın tabiriyle “solcuların vazgeçemediği, sağcıların da bir türlü tam sahiplenemediği” Türk edebiyatının yaşayan en büyük şairlerinden ve düşünürlerinden İsmet Özel 1944 yılında doğdu.İsmet Özel de yaşamının bir döneminde yolu Kastamonu’ya düşen bir şair ve düşünce adamı.İsmet Özel ilkokulu Kastamonu’da Abdülhak Hamit İlkokulunda okumuştur.Bu okuldan 1955 yılında mezun olmuştur.[1] Polis memuru bir babanın çocuğu olan Özel babasının tayini için bulunduğu Kastamonu’dan 1955 yılında babasının tayini çıkması nedeniyle ayrılmıştır. Kastamonu İsmet Özel de ve şiirinde hem içsel hem imgesel etkiler bırakmıştır.
İsmet Özel ilk şiirim dediği “Kış”ı Kastamonu’da yazmıştır.Bir ilkokul öğrencisi iken yazdığı “Kış” şiirini daha sonra ilginç bir biçimde, şairliğinin kırkıncı yılında çıkardığı ve Türk edebiyatının en önemli şiir kitaplarından birisi olan Erbain’e de almıştır. “Kış” şiiri muhtemelen Abdülhakhamit İlkokulu’nun çıkardığı, “İlkokul Postası” dergisinde 28 Şubat 1954 tarihinde yayımlanmıştır ilk olarak, daha sonra ise Erbain’de ilk şiir olarak.Şairin 10 yaşında yazdığı ilk şiiri ustalık dönemi şiirlerini içinde yayımlaması ilginç bulunmuştur.
“Kış geldi” kar yağdı,
Her yere soğuk saldı.
İki taraf olsak,
Kar topu oynasak.
Yaz gitti, güz gitti,
Yine geldi kış baba.
İsmet Özel ilkokul yıllarında Akmescit mahallesinde bulunan Enginçeşme Sokak’ta oturur. Bu sokağın ismi şairin “Rinoseros’un Dinozoruslara Can Yakan Bir Cevabı” şiirinde geçer.[2]
Yine şairin Mustafa Kutlu’ya ithaf ettiği “İki Kanat” şiirinde çocukluğunun Kastamonu imgesine rastlarız. Şair çocukluğundan aklında kalan görüntüleri bu şiirde kullanmıştır.[3]
Bizim ahşap evimizin kapısı Kastamonu’da
iki kanatlıydı. Biri
hep kapalı dururdu kanatların
ardında demir dayak.
Gece olur
karanlığın haşyetinden kapanırdı tek kanat.
Boyasızdı tahta kapı
bu yanıyla güvenirdim ona.
Yıl elli üç. Üçteyim. Dövüşmek üzereyken bir yaşıtımla
Malenkof! diye bağırmışım öfkeden patlayarak
zavallı arkadaşım
hiç bir şey anlaşılmayan bu telaffuz karşısında
şaşırıp kaçtı bağıra ağlaya.
Sonra kızlar geldi
bir kanadı açılmayan
boyasız kapının önündeki betonda
rond yaptılar ve raspa oynadılar:
Raspa raspa ras
Kore’ye mektup yas.
Bir diğer Kastamonu imgesine şairin 1966 yılında yayımladığı ilk şiir kitabı “Geceleyin Bir Koşu”da rastlarız.Şairin kendi imkanları ile çıkardığı kitaba adını veren şiiri şair 1963’te yazmıştır. Bu şiirde “Mori, bakırcı çarşısı, incitepe / ağzımın üniformasına sokulurdu” dizeleri vardır. İlk dizede geçen “bakırcı çarşısı” ve “incitepe”, Kastamonu’dadır. Bakırcılar Çarşısı, İsmet Özel’in öğrenim gördüğü Abdülhak Hâmid İlkokulu’nun iki yüz metre aşağısındadır. İncitepe ise bu okulun üç yüz metre yukarısından başlar. Şiirde gecen “Mori”,Muharrem isimli bir arkadaşının isminin “Mori” olarak kısaltılmış halidir. Bu durum, Kastamonulu eğitimci Zeki Karaman tarafından İsmet Özel’e bizzat sorulmuş ve bu cevap alınmıştır. Bahsi geçen Mori halen hayattadır ve lakabı halen Mori’dir.[4] Bunu şiirde geçen Mori de bir röportajda dile getirmiştir. Mori’nin gerçek adı Muharrem Şimşek ama Kastamonu’da herkes onu Mori diye tanıyor. Bu ismi ise ona çocukluk yıllarında Arnavut arkadaşları takmış: “Arnavutlar Muharrem’e Mori derler bana da Mori diye sesleniyorlardı. Bir süre sonra herkes Mori demeye başladı ve hâlâ bu isimle anılıyorum.”[5]
Şairin “Arap Komiserin Oğlu” şiiri yine Kastamonu isminin geçtiği bir şiirdir. Şair Kastamonu’da katıldığı bir söyleşide ve başka söyleşilerde babasının komiser olmasından dolayı çocukluğunda kendisine “Arap Komiserin Oğlu” denildiğini anlatmıştır. Şair “Arap Komiserin Oğlu” isimli uzun şiirin bir bölümünde yine babasının yaşam öyküsünü imgelemektedir. Şiirin iki bölümünde Kastamonu geçmektedir.
…
mesele dahil masallarda
meseleye musul da dahil ki
üç oğlun başkomiserlikten küçük oğlu
izmir muğla van/aşkale hakkari
kayseri söke kastamonu
tekaüt oldu
…
an kayseri an söke kastamonu anadolu bozkırı
pirinç kurna dudakla yalağın yansısı
veciz ağlatır anlatısı.
…
İsmet Özel 24 Şubat 2017’de Kastamonu Üniversitesi’nde katıldığı bir söyleşi ve imza gününde çocukluğundaki Kastamonu’dan da bahsetmişti.[6] Kendisine “Arap Komiserin Oğlu” denildiğini ,Kastamonu’da Ramazan aylarında teravih namazlarına gidenlerin yolunu kesip maniler söyleyerek para topladığını da anlatmıştır.İsmet Özel Kastamonu’da kısa bir çocuk-luk döneminde bulunmasına rağmen o dönemki yaşadıklarını içselleştirerek şiirlerinde imge ve görüntü olarak bolca kullandığını görüyoruz.Bunu Murat Menteş’le yaptığı mülakata verdiği cevapta da görebiliriz.[7]
-Arap Komiserin Oğlu şiiriniz otobiyografik mi olacak?
-Benim otobiyografik olmayan şiirim mi var?
İsmet Özel Kastamonu Üniversitesinde yaptığı söyleşi öncesinde Nasrullah Camii’nde İstiklal Marşı’nın on kıtasını cemaatle besteli biçimde okuması ile de gündeme gelmiş, bu görüntü sosyal medyada çok defa paylaşılmıştır.[8]
İsmet Özel Türk şiirini ve düşünce hayatını derinden etkiyen bir şairdir. Onun kullandığı imgelerde , söylemlerde Kastamonu ve Kastamonu’da yaşadığı çocukluğu da açık ve örtülü olarak yer almış, şiirini ve düşünce hayatını zenginleştirmiştir.
[1] http://www.biyografya.com/biyografi/10878
[2] http://bakmaklar.blogspot.com.tr/2012/02/ismet-ozelin-rinoserosun-dinozoruslara.html
[3] http://www.kastamonur.com/iki-kanat-ismet-ozel/
[4] http://www.dunyabizim.com/gezi-mekan/10778/kastamonudan-gecenleri-mulki-erkan-bilir-mi
[5] https://www.yenisafak.com/hayat/ismet-ozelinmorisiyim-3163828
[6] Kenan Turan’ın aktarımıyla.
[7] https://epilog.mefhum.org/ismet-ozel-ile-mulakat-murat-mentes/
[8] https://www.youtube.com/watch?v=HJePLyjJjIg
YALÇIN ULUPINAR
