Taşköprülü gazeteci, yazar İzzet Sarı (d. Çetmi 1966), İstiklal Yolu adlı kitabının yeni baskısını matbaadan alır almaz (3. basılış) gönderdi. Önce, bu duyarlılığı için teşekkür borcumuzu yerine getirelim:
İzzet Sarı; İstiklal Yolu, 3.bs., Ankara Sonsöz Mat., 2020, 175 s.
İç kapağın arkasındaki şu ithaf cümleleri kitabın yazılış amacı ile karşılaşılan zorlukları anlatmaya kâfidir:
“Bu kitap; Gazeteci İzzet Sarı tarafından üç yıllık bir sürede yerel kaynaklar ve belgeler araştırılarak, İstiklal Savaşı’na isimlerini altın harflerle yazdıran şehit ve gazilerimizin anısına yazılmıştır… Ruhları şâd, mekânları cennet olsun…”
İki Bölüm’den oluşan kitaptaki alt başlıkları okuduğumuz zaman gözümüzün önüne bu vatanın hangi sıkıntılar aşılarak kurtarıldığı geliyor. İsimli isimsiz kahramanlar bir bir kendilerini hatırlatıyorlar. Çünkü, T.C. tarihinin 12 Eylül 1980’de veya başka bir tarihte başladığını sananlar var meydanlarda. Bakınız neler ele alınmış çalışmada?
I.Bölüm: İstiklal Yolu, Kurtuluş Yolu, 19 Mayıs 1919/Samsun, İşgale Karşı Kastamonu’da Tarihî Mitingler, 10 Aralık 1919-Tarihteki İlk Kadın Mitingi, Kastamonu’da Millî Hareketin Başlaması, Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Kastamonu Şubesi, Açıksöz’ün İlk Manşeti: Kuvâ-yı Millîye ile Doğduk, Yol İnşaat Taburu, İnebolu’nun Bombalanması, Azerbaycan’dan Gelen Mektup Mustafa Kemal’i Duygulandırdı, Dönemin Tarihçi ve Gazetecisi Enver Behnan Şapolyo Anlatıyor, Kağnı Donanması ve İnebolu Ruhu, İnebolulu Kahraman Kayıkçılar
II.Bölüm: Cephe ve Cephe Gerisi, İstiklal Yolu’nda Yaşanmış Hikâyeler, Cideli Kahraman Rahime Kaptan, Rahime Kaptan’ın Duası, Üşümeyon Oğul Üşümeyon, Ak Sakallı Hamamcı Kadı Salih Reis, Tosyalı Dr. İsmail Hakkı Bey, Ersizler Köyü, İkiçay Köprüsü, Âkif’in Kağnısı, Şehit Şerife Bacı, Halime Çavuş, Hafız Selma İzbeli, Mehmet Âkif Nasrullah Kürsüsünde, Çavundurlu Çolak Mahir, Açıksöz’ün Hikâyesi, Kastamonu Sultanîsi (Abdurrahmanpaşa Lisesi), Mehmetçiğin Süngüsü Taş Mektep’ten, Hatice’nin Gelinliği Kızılay’a, Taşköprülü İbrahim Çavuş, Tam 14 Yıl Vatan İçin Savaşan Küreli, Derbent Karakol Baskını, Yanıkların Emine, Emine’nin Bebeği Kağnıdan Düştü, Bir Gecede Yüz Kağnı, Arabacılar Destanı, İstiklal Savaşı Şehit Listeleri, İstiklal Yolu’ndaki Han ve Konaklama Yerleri, Şifreli Telgraflar.
Akıcı bir dille yazılmış, okuyanları heyecanlandıran kitabın yeni baskılarının yapılacağına şüphem yok. Yeni baskılarda dikkate alınması ricasıyla birkaç öneride bulunmak istiyoruz.
- 2019’da İstiklal Yolu kararnamesi çıktı, Cumhurbaşkanlığı Millî Park ilan etti yol güzergâhını. Bu kararname ve ekindeki harita kitapta mutlaka yer almalı. Yol artık Kastamonuluların fantezisi değil, resmiyet kazandı.
- İstiklal Yolu güzergâhında sadece silah, mühimmat taşınmadı. İstanbul’dan Ankara geçmek için komutanlar, subaylar, milletvekilleri, Malta esirleri İnebolu yolunu kullandılar. Nazım Hikmet, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Mehmet Emin Yurdakul, Aka Gündüz ve niceleri… Dr. Mustafa Eski’nin bu şahsiyetlerle ilgili uzun bir makalesi vardır. Biz de 2017-2018 yıllarında Kastamonu gazetesindeki köşemizde “İnebolu-Ankara İstiklal Yolu’nda Yürüyenler” başlığı altnda otuz iki kişiyi yazdık. Bazılarını sıralayalım: Nâfi Atuf Kansu, Topal Osman, Müfide Ferit Tek, Ahmet Ağaoğlu, Prof.Yusuf Akçura, Ruşen Eşref Ünaydın, İsmail Habib Sevük, Ahmet Emin Yalman, Tümg. Refet Bele, Korg.Kâzım Karabekir, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Tümg. Mürsel Bakü, Org. Cevat Çobanlı, Korg. Ali Fuat Cebesoy, Tümg. Muhittin Akyüz, Korg. Nurettin (Sakallı) Bey, Alb. H. Rauf Orbay, Celal Nuri İleri, Dr. Rıza Nur, Tunalı Hilmi Bey, Dr. Eşref Edip, Bekir Sami Kunduh. Yeni baskıda Dr. Mustafa Eski’nin çalışmasındaki listeyi vermek, Nazım Hikmet ile Vâlâ Nurettin’i de eklemek gerekir.
- Dr. Sadık Erik, İnebolulu E Albay Atakan Köksal, Türkiye Emekliler Derneği Genel Başkanı Kâzım ErgünAnkara-İnebolu arasında özel araçla seyahat edip tarihî mekânları, köprüleri, binaları bir bir not edip fotoğraflarını çektiler. Söz gelimi, İnebolu’da kayıkların taşıdığı silahların depolandığı bina (eski cezaevi) gibi. Bilgi verme konusunda asla kıskanç değillerdir. Onların da bir İstiklal Yolu Paneli kitapları var. Kaynaklarda mutlaka yer almalıdır.
İstiklal Yolu deyince, İzzet Bey’in konusu değil ama yine de söylemek zorundayız. Bu yolda yaşananları bir müzede toplayıp canlandırmazsanız etkiniz zayıf olur. Kars’ta Sarıkamış Faciası için neler yapılmış, lütfen görünüz.
İnebolu-Ankara İstiklal Yolu, Kastamonu tarihinin, kültürel zenginliğinin şahdamarlarından biridir. İzzet Sarı, bu damara bir ışık tutmuş, daha iyi görmemiz için…
NAİL TAN
