Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, 8 maddelik Kentsel Dönüşüm Eylem Planı hazırladıklarını belirterek, “Bu kapsamda Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi’yle kentlerin dönüşüm anayasasını oluşturacağız. 19 Şubat’ta valiliklerimize, belediyelerimize gönderdiğimiz genelge çerçevesinde belediyelerimizin kentlerine göre hazırladıkları Strateji Belgesi’ne göre dönüşüm ilke ve esaslarını belirledik. Bu sayede her bir şehrimizin kendine özgü bir dönüşüm anayasası, planı olacak.” dedi.
Bakan Kurum, İstanbul’da düzenlenen basın toplantısında, kentsel dönüşümün yeni yol haritası olan Kentsel Dönüşüm Eylem Planı’nı kamuoyuyla paylaştı.
Konuşmasında, yerinde, gönüllü ve hızlı dönüşüm temel ilkeleri çerçevesinde kentsel dönüşümü 4 ana başlık altında topladıklarını ifade eden Kurum, bunların “Deprem riski altındaki yapıların ve alanların dönüşümü”, “Sel ve heyelan riski altındaki alanların dönüşümü”, “Tarihi kent merkezleri ve meydanların dönüşümü”, “Sanayi alanlarının taşınması ve dönüşümü” olduğunu söyledi.
Kurum, 8 maddelik Kentsel Dönüşüm Eylem Planı hazırladıklarını belirterek, şunları kaydetti:
“Bu kapsamda ilk olarak Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi’yle kentlerin dönüşüm anayasasını oluşturacağız. 19 Şubat’ta valiliklerimize, belediyelerimize gönderdiğimiz genelge çerçevesinde belediyelerimizin kentlerine göre hazırladıkları Strateji Belgesi’ne göre dönüşüm ilke ve esaslarını belirledik. Bu sayede her bir şehrimizin kendine özgü bir dönüşüm anayasası, planı olacak.”
Bakan Kurum, buna göre her kentin kendi dönüşüm alanlarının o kentin bir bölümüne değil, bütününe yönelik yapılan analizlerle belirleneceğini anlattı.
Yine o şehirde belirlenecek dönüşüm alanının şehrin kültürel ve geleneksel dokusuna uygun şekilde imar edileceğini dile getiren Kurum, dönüşümün, o kente ait risk durumu, halkın beklentisi, finansal analizleri, konut ve iş yeri ihtiyacı ve çevresel etkileri göz önünde bulundurularak yürütüleceğini söyledi.
Bakan Kurum, ayrıca kentsel dönüşüm alanlarında Bakanlık, TOKİ, İlbank, Emlak Katılım Bankası, yerel idareler, vatandaşlar ve yatırımcıların sorumluluklarını içeren “Kentsel Dönüşüm Rehberi” hazırladıklarını, bununla kentsel dönüşüm sürecini hızlandırmış olacaklarını vurguladı.
– 5 yılda 1,5 milyon konut dönüştürülecek
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, ikinci maddenin, dönüştürülmesi gereken 6,7 milyon konuttan acil, öncelikli denilen 1,5 milyon konutun dönüşümünü 5 yıl içerisinde sağlamak ve bu çerçevede 100 bini İstanbul’da olmak üzere her yıl 300 bin konutun dönüşümünü sağlamak olduğunu anlatarak, şöyle devam etti:
“Belirlediğimiz bu eylemle halihazırda dönüştürülmesi gereken bu konutlarımızı da 5 yıl içerisinde dönüştürmüş olacağız. Bu dönüşümde de hızlı bir şekilde vatandaşlarımıza inşallah sağlam, güvenli konutlarını en kısa zamanda teslim etmiş olacağız. Bugüne kadar 152 bin konutumuzun ihalesini yaptık, 115 bin konutumuzu da tamamlayarak, hak sahiplerine teslim ettik. 2023’e kadar bilhassa Bakanlığımız, Toplu Konut İdaresi Başkanlığımız eliyle de bu 300 bin konutun en az yüzde 10 ila 15’ini her yıl yapacağız. Yani 30 ila 50 bin konutun her yıl biz Bakanlık olarak dönüşümünü belediyelerimizle birlikte yapıyor olacağız. 5 yılda da inşallah biz de bu sürece 200-250 bin konutla katkı sağlamış olacağız.”
– “81 ilde imara, mevzuata aykırı ne kadar kaçak yapı varsa yıkılacak”
Kurum, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“1923-2016 yılları arasında ülkemizde meydana gelen afetler incelendiğinde, can kayıplarının yüzde 90’ı depremlerden kaynaklanıyor. Kalan yüzde 10’u ise heyelan, seller, taşkınlar sebebiyle meydana gelmekte. Bilhassa 2018 ve 2019 yıllarında yaşadığımız seller ve heyelanlar maalesef bu oranı çok daha yukarıya taşımaktadır.
Bunun başlıca sebebi, iklim değişikliğine bağlı yağış artışı ve dere yataklarındaki sağlıksız yapılaşmalardır. Bildiğiniz üzere, 12 Temmuz’da da Karadeniz Bölgesi için İklim Değişikliği Eylem Planı’nı açıkladık. Bu çerçevede öncelikle dere güzergahı içerisinde kalan taşkın ve sel riski altındaki yapıları belirledik. O bölgede 15 bin yeni konut yapma kararı aldık ve vatandaşlarımızı da süreç içerisinde dere güzergahındaki sel ve taşkınlardan kaynaklanan can ve mal kayıplarını engellemek adına da bu dönüşüm sürecini başlatacağız. Akabinde de 7 bölgemizde iklim değişikliğiyle ilgili eylem sürecini devam ettiriyor olacağız.”
Bakan Kurum, dördüncü başlığın “Tarihi kent merkezleri ve meydanların, ihya ve sağlıklaştırma çalışmalarıyla yenilenerek tarihi hüviyetine kavuşturulması” maddesi olduğunu belirterek, aynı şekilde doğal ve kültürel alanların, yayla, köy ve kıyılardaki yapılaşmaya müsaade edilmeyeceğini, koruma amaçlı plan ve projelerin bu anlamda tamamlanacağını ve o tarihi güzelliklerin, kent merkezlerinin dönüşümünün hep birlikte yapılacağını söyledi.
Bu bölgelerdeki ticareti artırmak, turizmi geliştirmek, cazibe alanları oluşturmak için de canla başla çalıştıklarını anlatan Kurum, “Bugün ülkemize baktığımızda yüzlerce tarihi kent merkezimiz var. Bu alanlarımızın tamamında da belediyelerimizle iş birliği yaparak sokak sağlıklaştırma, cephe yenileme, çevre düzenlemesi gibi faaliyetlerimizi, birçok projeyi hayata geçiriyoruz. Bu projelerin sayısını da artırıyor olacağız.” diye konuştu.
Kurum, bu kapsamda Ankara Hergelen Meydanı Projesi’ne ilişkin bilgi vererek, “O alanda da o tarihi yapıların korunması ve kale güzergahına kadar riskli alanların dönüştürülmesi sürecini başlatacağız.” ifadelerini kullandı.
İstanbul Fatih’te önemli bir süreç yapacaklarını, tarihi yarımadada yönelinmesi gereken alanların dönüşümünü Fatih Belediyesi ile birlikte yapacaklarını aktaran Kurum, Konya Mevlana Meydanı, Niğde Kaleiçi, Erzurum Hacı Cuma, Kastamonu Nasrullah Cami ve çevresi, Afyon Mısri Çarşı, Kayseri Kaleiçi gibi son derece önemli projelerle çalışmalara başladıklarını, Diyarbakır, Tokat, Amasya ve Giresun’da da çalışmaların devam ettiğini, bu bölgelerde bulunan birçok yapıyı yenilediklerini kaydetti.
Bakan Kurum, dönüşüm çalışmalarıyla tarihi merkezleri canlandırmanın yanında tabiat varlıklarını da koruduklarını, oralardaki kaçak yapılaşmayla mücadele ettiklerini, dönüşüm çalışmalarını da gerçekleştirdiklerini, yaylalarda, koylarda, kıyılarda koruma amaçlı plan ve projeleri tamamlayarak buralardaki süreci yöneteceklerini dile getirerek, şunları aktardı:
“Tıpkı Bodrum’da, Ayder’de, Uzungöl’de olduğu gibi kaçak yapılaşmaya hiçbir şart altında müsaade etmiyoruz, etmeyeceğiz. Bodrum’daki kaçak yapılara ilişkin tespitlerimizi yaptık ve ilgililerine bildirdik. Bu ay sona kadar kendilerine süre verdik. Bizim tespit ettiğimiz imara, plana, mevzuata aykırı yapılaşmaların ay sonuna kadar yıkılması, yıkılmaması halinde de Bakanlık olarak re’sen yıkacağımızı kendilerine bildirdik. Bu sürecin tamamlanmasını bekliyoruz.”
Bu kapsamda gerçekleştirilen çalışmaları da hatırlatan Kurum, “81 ilde mevzuata aykırı yapıların yıkımını etaplar halinde gerçekleştireceğiz. İstanbul’da da bu süreçte hem valilik hem de belediyeler çok önemli bir süreci yürütüyorlar.” dedi. İHA
Kurum, İstanbul Valiliğinin İstanbul Boğazı’nda tespit ettiği yapılara ilişkin çalışmaları yürüttüğünü, belediyelerin de ilçe sınırları içerisindeki kaçak yapılara ilişkin çalışmaları sürdürdüğünü anlattı.
– “Şehir merkezlerindeki köhneleşmiş sanayi alanları dönüştürülecek”
Beşinci maddenin de “Şehir merkezlerindeki köhneleşmiş, çöküntü alanı haline gelmiş sanayi alanlarını dönüştürmek” olduğunu ifade eden Kurum, esnafın ihtiyaçlarını karşılayamayacak duruma gelen sanayi alanlarını kent merkezlerinin dışına çıkaracaklarını söyledi.
Kurum, “Böylelikle bu alanları vatandaşlarımızın kullanımına açmak suretiyle hem sanayi alanlarını dönüştürmüş hem de esnafımızın, vatandaşımızın yüzünü güldürecek projeleri hayata geçirmiş olacağız. Bu kapsamda, öncelikli olarak başta İstanbul, Kayseri, Kocaeli ve Konya olmak üzere 10 bin bağımsız bölümü üretmek için çalışmalarımızı başladık.” dedi.
Halihazırda İstanbul Arnavutköy’de, Konya Karatay’da, Kocaeli Dilovası’nda ve Aksaray küçük sanayi sitesinde planlama, ihale ve inşa süreçlerinin de devam ettiğini belirten Kurum, 5 yılda sanayi alanlarına yönelik bu çalışmaları tüm şehirlere yaymış olacaklarını söyledi.
Bakan Kurum, eylem planında altıncı maddenin “Yeni hibe, teşvik ve kredi imkanlarıyla kentsel dönüşümde finansman desteği sağlama” maddesi olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
“İller Bankamız bu anlamda altyapı hizmetlerinin sağlanması amacıyla gerek teknik gerekse kaynak desteğini daha da artıracak. Yeni dönemde İller Bankamız belediyelerimize 4 milyar liralık dönüşüm kredisi sağlayacak. Bu kredimizde sadece 4 milyar lira kaynak aktarmayacağız, yüzde 50’ye kadar da kredi finansmanında hibe desteği sağlayacağız. O anlamda Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi’ne uygun, yerinde, hızlı, gönüllü dönüşüm, vatandaşımızla beraber dönüşüm projelerinde bize başvurması halinde bu projelere de destek olacağımızı ifade etmek isterdim. Bunun yanında yeniden hizmete açtığımız Emlak Katılım Bankası, ulusal ve uluslararası düzeyde finans kaynaklarının tespitinde önemli bir noktaya geldi. Emlak Katılım Bankamızın kentsel dönüşüm sürecine ve taraflarına finans desteği sağlayacak ve bu noktada konut satışını hızlandıracak birçok adımı da hep birlikte atmış olacağız. Bundan böyle dönüşüm alanlarında üretilecek yapılarda enerji verimliliği ne kadar fazla ise belirli bir oranda hibe vereceğiz veya kredi sağlayacağız. Böylelikle enerji verimliliğini esas alan projelerin sayısını artıracağız, ekonomimize bu anlamda da katkı sağlamış olacağız. Tüm bunlara dair de yine projelerimizi yürütüyoruz.”
Dönüşüme giren yapıların sıfır atık projesine uygun şekilde inşa edilmesini sağlayacak düzenlemeleri de hayata geçirdiklerini vurgulayan Kurum, çevre karnesi yüksek projelere de ayrı destekler sağlayacaklarını söyledi.
– “Medeniyet temelli bir şehir derdimiz var”
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, yedinci maddenin “Dönüşüme tabi tutulacak alanlarda imar planlarıyla mülkiyet problemlerinin çözülmesi”, sekizinci maddenin “İmar barışından faydalanan vatandaşlarımızın yapılarını güçlendirebilmeleri için mevzuat çalışması yapılması” olduğunu aktardı.
Vatandaşların oturdukları yapıları deprem riskine karşı güçlendirebilmelerini sağlayacaklarını belirten Kurum, tespit edilen yapıların, Yapı Kayıt Belgesi almak koşulu ile imar kanunundaki kısıtlamalara tabi olmaksızın mevcut yapı alanlarında herhangi bir ilave artış ve kullanım kararı değişikliği meydana getirmeden güçlendirme ruhsatı alabileceklerini, bu çerçevede her yıl 50 bin konutun güçlendirilerek kullanılabileceğini söyledi.
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, konuşmasını şöyle tamamladı:
“Medeniyet temelli bir şehir derdimiz var, bu derde sahip olamayanların idrak edemeyecekleri bir davamız var, şehir davamız var. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın veciz ifadesiyle, ‘Ecdadımız inşa etmiyor, ibadet ediyorlardı.’ Biz de üstadın bu cümleyle ifade ettiği sorumluluk bilinciyle hareket ediyoruz. Bu ülkenin, bu şehirlerin inşasına ve imarına ibadet gibi bakıyor, tüm ekibimizle birlikte ülkemizin her noktasında gece gündüz hizmet ediyor ve vatandaşımızın yaşam kalitesini yükseltecek projeleri hayata geçirmeye gayret ediyoruz. Kentsel dönüşümü vatandaşların tam katılımı ve rızasıyla tamamlanmış, teknik altyapısı, sosyal donatıları, tarihi ve kültürel anlamda çok daha canlı ve zengin, dünyanın diğer şehirleriyle yarışan ‘Marka Şehirler’ haline getirecek bu projeleri hep birlikte yapacağız. İnşallah Kentsel Dönüşüm Eylem Planımız, hedefimize giden yolu açacak, çok daha hızlı hale getirecek, milletimizin geleceğe daha güvenle bakmasını sağlayacak.”
Toplantıya, Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı Fatma Varank ve İstanbul Valisi Ali Yerlikaya da katıldı.
