Şubat ya da küçük ay (halk arasında gücük ay), Gregoryen Takvimi’ne göre yılın 2. ayı artık yıllarda 29, diğer yıllarda 28 çeker.
Şubat ayının yeri ayrıdır bende; annemin (14 Şubat) ve abimin (2 Şubat) doğum günü aynı zamanda rahmetli babamın ölüm günü (2 Şubat) tır. 2 Şubat bizim ailede hem doğum hem ölüm yıl dönümüdür yani.
Birde 10 Şubat 1953 var tabii ki. Dadaylı Miralay Halit Bey’in ölüm yıldönümü. Kurtuluş savaşında Yunan başkomutanı Trikopis’i esir alan, Sivas kongresinin yapılmasından Dumlupınar Meydan Muharebesinin kazanılmasına kadar milli mücadelede Atatürk’ün yanında savaşmış hemşerimiz.
Övünmek gibi olsun aile büyüğümüzdür kendisi.
Şubat kelimesi Süryanice ‘şabat’ sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Anadolu Süryanilerinde şabat ‘dinlenme günü’ anlamına geliyor, dolayısıyla tarımın yapılmadığı Şubat ayı da ‘dinlenme ayı’ olarak kabul görmüş. Mart ile başlayacak bahar aylarından önce dinlenmek için verilmiş bir isim.
Şubat ayının batılı dillerdeki adları, Roma arınma Tanrıçası Februus‘un adından gelir. M.Ö. 700’lerde Mart ayı yılın ilk ayı alınmış ve kış mevsimi aysız olarak kabul edilmiştir. Ocak ve Şubat, Roma takvimine sonradan eklenmiş ve baharın hemen önündeki aya yeni bir yıla arınarak başlamak için arınma tanrısı Februus ismi verilmiştir. Bu değişiklik, NumaPompilius tarafından, takvimi, standart kameri yıl ile bir hizaya getirebilmek için yapılmıştır. Yani Şubat M.Ö 700 lerde ilk takvimlerde yılın son ayıdır.
Peki, Şubat niye böyle küçük veya gücük kaldı acaba. Bütün ayların adam gibi kaç gün olduğu belli iken gariban Şubat hem kısa hem kaç gün olduğu bile belli değil. Bazen 28 bazen 29 gün hükmü var.
Buda Romalıların işi;
Roma İmparatoru Julius CaesarJulyentakvimini kullanıma soktuğundaJulyen takvimi Dünya’nın Güneş’in çevresinde dolanma süresini esas alıyordu. Bir yıl 365 gün sürüyordu ve her yıldan 6 saat artıyordu. Artan saatler 4 yılda bir gün ediyordu ve o yıl 366 gün olacaktı. 365 gün ya da 366 gün 12 aya eşit bölünemeyeceği için bazı aylar 30, bazı aylar ise 31 gün olacaktı.
Roma İmparatoru Julius Caesar yazın en güzel ayına adını da vermekten geri kalmadı. Temmuz ayı (July) adı Julius Caesar’dan gelir.
Julyen takviminde yılbaşı, baharın başlangıcı olan Mart ayıydı. Marttan başlayarak bir ay 31 gün bir ay 30 gün takvim yapıldı. Son ay da haliyle takvime en son eklenen Şubat’tı. Aylara sırasıyla 31 ve 30 gün verildi ve Şubat çoğunlukla 29 gün, dört yılda bir ise 30 gün oldu.
Ta ki İmparator Augustus işleri karıştırana kadar!
Julius Caesar’dan sonra Roma İmparatorluğu’nun başına geçen İmparator Augustus’da kendi adını bir aya vermek isteyince işler biraz karıştı. O kadar 31 gün süren ay varken Temmuzdan hemen sonra gelen güzel yaz ayına adını verdi. Ağustos (August) ismi oradan gelir.
Ceasar’ın adını taşıyan Temmuz ayının 31 gün sürmesini kıskanan ve kendi ihtişamına uygun bulmayanAugustus, kendi adıyla anılacak Ağustos ayının da 31 gün sürmesini emretti.
Bu yüzden yılın son ayı olan Şubat’tan bir gün daha eksildi. Yani, Şubat ayının kısa olmasının bir nedeni de, İmparator Augustus’un kıskançlığı. Ne olduysa sona kalan Şubat ayına oldu.
Genelde 28 arada bir 29 gün,Şubat’ın hükmü bu işte.
Neyse ki insanoğlu biraz olsun Şubat’ın gönlünü almayı bildi zamanla.
Önce Miladi takvim ile Şubat ayı son ay olmaktan kurtuldu, ikinci aya yükseldi. Artık bir imparator daha gelse bir aya adını verip bir gün arttırsa Aralık ayı düşünsün başına gelecekleri.
Sonrada sevginin günü sevgililer gününü Şubat’a verdi (14 Şubat).
Güle güle Şubat sen gönlümüzde tam bir aysın unutma. 2022 de görüşmek üzere.
Feza TİRYAKİ
