25 Aralık 2020 tarihli yazımızda SSK’lı Engellilerin Emekliliği konusunu ele almış ve yazmıştık. Bu yazımızda Emekli Sandığı ile Bağ-Kur kapsamında olan engellilerin emekliliğine değinilecektir.
1-)Memuriyete 01.10.2008 Tarihinden Önce Başlayan Engelli Memurların Emekliliği
| Çalışma Gücü Kayıp Oranı %40 | Çalışma Gücü Kayıp Oranı %40-49 Olanlar (Memuriyete başladıktan sonra) | Çalışma Gücü Kayıp Oranı %50-59 Olanlar (Memuriyete başladıktan sonra) |
| 15 yıl – 5400 gün
(engelli memur olarak memuriyete başlamış bulunanlar ile engelli memur olarak göreve başlamamakla birlikte, memuriyete başlamadan önce çalışma gücünü en az %40 oranında kaybettiğini belgeleyenler) |
18 yıl – 6480 gün | 16 yıl – 5760 gün |
Memuriyete 01.10.2008 tarihinden önce başlayan engelli memurların emekliliği konusu Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “5434 sayılı Kanuna ilişkin geçiş hükümleri” başlıklı maddesinde düzenlenmiş bulunmaktadır. Buna göre; diğer bir deyişle çalışma gücünü en az % 40 oranında kaybettiğine ilişkin Sağlık Kurulu Raporuna istinaden engelli memur olarak memuriyete başlamış bulunanlar ile engelli memur olarak göreve başlamamakla birlikte, memuriyete başlamadan önce en az % 40 oranında çalışma gücünü kaybettiğini Sağlık Kurulu Raporu ile belgelemiş olanlar; en az 5400 fiili hizmet günü ve en az 15 fiili hizmet yılını doldurmaları durumunda istekleri halinde emekliye ayrılabilmeleri mümkündür.
Memuriyete başladıktan sonra Sosyal Güvenlik Kurumunca yetkilendirilmiş bulunan sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun olarak düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, Sosoyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu tarafından çalışma gücü kayıp oranı; %50 – %59 arasında olduğu belirlenenler en az 5760 fiili hizmet günü ve en az 16 fiili hizmet yılını, %40 – %49 arasında olduğu belirlenenler en az 6480 fiili hizmet günü ve en az 18 fiili hizmet yılını doldurmaları halinde emekli olabilmektedirler.
2- Memuriyete 01.10.2008 Tarihi ve Sonrasında Başlayan Engelli Memurların Emekliliği
Memuriyete 01.10.2008 tarihi ve sonrasında başlayan engelli memurlar yaş şartı aranmaksızın çalışma gücü kayıp oranlarına göre aşağıdaki tabloda belirtilen sigortalılık süresi ve prim günüyle yaşlılık aylığına hak kazanabilmektedirler.;
| Çalışma Gücü Kayıp Oranı %40-49 Olanlar | Çalışma Gücü Kayıp Oranı %50-59 Olanlar | Çalışma Gücü Kayıp Oranı %60 ve ÜzerindeOlanlar |
| 18 yıl – 4680 gün | 16 yıl – 4320 gün | 15yıl – 3960 gün |
30.09.2008 tarihinde işe başlamış çalışma gücünü %40-49 arası kaybetmiş engelli memur 18 yıl, 6480 günle emekli olurken 01.10.2008 tarihinde işe başlamış engelli memur 18 yıl, 4680 günle (1800 gün daha erken) emekli olabilmektedir.
Keza 30.09.2008 tarihinde işe başlamış çalışma gücünü %50-59 arası kaybetmiş engelli memur 16 yıl, 5760 günle emekli olurken 01.10.2008 tarihinde işe başlamış engelli memur 16 yıl, 4320 günle (1440 gün daha erken) emekli olabilmektedir. Bu şekilde 01.10.2008 tarihinden önce işe başlamış olan engelli memurların aleyhine bir durumun ortaya çıktığı görülmektedir.
3-) Bağ-Kur’lu Engellilerin Emekliliği
Esnaf ve sanatkarlar ile diğer bağımsız çalışan engellilerin erken emeklilikleri yönüyle eski Bağ-Kur Kanununda bir hüküm bulunmamaktaydı.
Yeni Kanunda (5510 Kanun) ise, eski Bağ-Kur’lu bulunan 01.01.2008 tarihi ve sonrasında sigortalılığı başlamış olan engellilerin engellilik oranlarına göre emeklilikleri için gerekli olan sigortalılık süresi ve prim gün sayıları aşağıda yer almıştır.
| ÇALIŞMA GÜCÜ KAYIP ORANI | ||
| % 40-49 | % 50-59 | % 60 ve Üzeri |
| 18 yıl – 4680 gün | 16 yıl – 4320 gün | 15 yıl – 3960 gün |
Buna göre, çalışma gücü kayıp oranı %40 ila 49 arasında bulunan eski Bağ-Kur’lu engelliler 18 yıl sigortalılık süresi ve 4680 gün prim bildirilmesi durumunda; çalışma gücü kayıp oranı %50 ila 59 arasında bulunan eski Bağ-Kur’lu engelliler 16 yıl sigortalılık süresi ve 4320 gün prim bildirilmesi durumunda; çalışma gücü kayıp oranı %60 ve üzerinde bulunan eski Bağ-Kur’lu engelliler 15 yıl sigortalılık süresi ve 3960 gün prim bildirilmesi durumunda emekli olabilmektedirler.
Raşit ULUBEY
İş, Sosyal Güvenlik,
İşkur Uzmanı ve Danışmanı
