İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Müzikoloji Bölümü’nün Kastamonulu öğretim üyesi Dr. Eray Cömert, Kastamonu’nun folklor efsanesi davulcu Karayılan’ın (Mahir Dağlı) 1949 yılında yani yarım asır önce Venedik’te Türkiye adına katıldığı Uluslararası Müzik ve Halk Dansları Festivali’nde sergilediği gösteriye ait belgesel niteliğindeki çok değerli filmi bulup ortaya çıkartmayı başardı.
Kastamonu’nun simgelerinden biri olmuş efsane ismin Venedik’te binlerce kişi önünde sergilediği davul dansı, kendisinin bugüne kadar bulunmuş en sağlıklı ve hatta tek filmi olması açısından büyük önem taşıyor. Karayılan, Erzurum Bar Ekibi’yle birlikte katıldıkları festivalde muhteşem bir gösteri sunuyor.
Dr. Eray Cömert kimdir?
İlk ve orta öğrenimini Kastamonu’da tamamladı. İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Müzikoloji Bölümü’nde lisans eğitimini, aynı üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde yüksek lisans ve doktora eğitimlerini tamamladı. Özel ve resmi kuruluşlarda bağlama ve Türk Halk Müziği dersleri verdi. Çeşitli topluluklarla yurtiçi ve yurtdışında konserlere katıldı. Kastamonu başta olmak üzere, Batı Karadeniz Bölümü’nün muhtelif yörelerinde halk müziği ve halk kültürü konularında alan araştırmaları yaptı. Çeşitli ulusal ve uluslararası sempozyumlarda bildiriler sundu. 2011’de tamamladığı yüksek lisans tezi, Çanakkale Savaşı’nın 100. yıldönümü dolayısıyla, 2015 yılında Çanakkale Türküsü: Melodik Varyantlar Üzerine Analitik Bir İnceleme başlığıyla İTÜ TMDK Yayınları arasında yayımlandı. Çeşitli ulusal ve uluslararası dergilerde Anadolu müzik kültürleri, âşık musikisi, çokkültürlülük, halk ezgilerinde varyant ilişkileri ve erken Cumhuriyet dönemi müzik politikaları üzerine çalışmaları yayımlandı. 2017 yılından itibaren Porte Akademik Müzik ve Dans Araştırmaları Dergisi’nin yayın editörlüğünü üstlendi. Halen İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Müzikoloji Bölümü’nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.
Dr. Eray Cömert’in
Karayılan videosuyla ilgili
paylaşım notu
İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Müzikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Eray Cömert’in, “Halk oyunlarının bir kültür propagandası unsuru olarak uluslararası kamuoyuna ilk takdimi: 1949 Venedik” başlıklı bilimsel makalesinin eki olan videoyu sosyal medya hesabında paylaşırken kullandığı bilgi notu şöyle:
“Kıymetli arkadaşlarım, dostlarım, hocalarım,
İzlediğiniz görüntülerde, Erzurum Halkevi Bar Ekibi ile Kastamonu Halkevi Ekibi’nin 1949 yılında, Venedik’teki San Marco Meydanı’nda çekilen görüntüleri yer alıyor. Videoyu burada paylaşmamın benim için özel bir nedeni var. Bu video, yöresel müziğin kahramanlarına duyduğum ilginin bir tecellisi olarak çocukluk ve gençlik yıllarımda ismini sık sık işittiğim, ancak bugüne kadar sanatını görsel ve işitsel olarak idrak etme olanağı yakalayamadığım, “Karayılan” lakabıyla tanınan efsanevî davulcunun, Mahir Dağlıoğlu’nun görüntülerini içeriyor.
ArchivioLuce’nin internet sitesinde yer alan görüntülerdeki etkinliğin elbette bir arka planı var. Merak edenler için kısaca bundan bahsetmek istiyorum. Uluslararası Halk Müziği Konseyi, “Uluslararası Halk Müziği Festivali ve Kongresi”ni 1949 yılında, Venedik’te düzenlemeyi kararlaştırdığında (1948), Ahmed Adnan Saygun konseyin Türkiye delegesi ve Yönetim Kurulu Üyesi idi. Farklı ülkelerdeki halk danslarını örneklemek üzere festivale dans ekiplerinin getirilmesi de karara bağlanmıştı. Davet neticesinde Türkiye’den Erzurum Halkevi Bar Ekibi ile Kastamonu Halkevi Davul-Zurna Ekibi, Muzaffer Sarısözen gözetiminde Venedik’e gönderildi.
Erzurum Halkevi Bar Ekibi’nde İhsan Taftalı, Cazim Demir, Nimet Gezmiş, İhsan Ertugay, Seyfettin Sığmaz, Şerafettin Uludağ ve Ahmet Nihat Demiryürek; Kastamonu Halkevi Ekibi’nde ise Mahir Dağlıoğlu (Davulcu Karayılan) ve İsmail Kethüda yer alıyordu. İşte bu video, bu ekiplerin orada gerçekleştirdiği bir performansın görüntülerini içeriyor. Görüntülerde ne yazık ki Ahmed Adnan Saygun ve Muzaffer Sarısözen yer almıyor.
Dönemi içerisinde basında ve kimi akademik-sanatsal yazılarda yayımlanan fotoğraflardan zihnimde canlandırdığım, hayal gücümün sınırları oranında hareket katmaya çalıştığım bu görüntülerin videosuna ulaşmak benim için büyük bir mutluluk kaynağı oldu. Videonun orijinalinde ses olmaması ise üzüntü verici idi. Fakat, tesadüf o ki, (birkaç isim değişikliği ile) aynı ekiplerin 1953 yılında Fransa’nın Biarritz ve İspanya’nın Pamplona kentlerinde katıldıkları bir organizasyonda ses kaydının alındığını, 1954 yılında bu ses kaydının bir plakta yayımlandığını, yakın bir tarihte de plağın içindeki ses kayıtlarının dijitalleştirilerek yeniden dinleyicilerine ulaştırıldığını öğrendim. Bu vesileyle, Karayılan’ın davulundan çıkan sesi de ilk defa işitme şansım oldu.
Erzurum ve Kastamonu ekiplerinin performansları, daha uzun bir videonun içerisindeki seri görüntüler arasında yer aldığı için bunları kesme ve ayrı bir video haline getirme ihtiyacı ortaya çıktı. Görüntü ve sesi ayrı ayrı paylaşmak da bir ölçüde anlamsız olacaktı. Bunları tamamıyla amatör koşullar altında birleştirmeye çalıştığımda da izlediğiniz video ortaya çıktı. İlgilileriyle paylaşmaktan mutluluk duyuyorum. Sevgi ve saygılarımla…
Kaynaklar:
Ses
World Festival of Folk Songand Folk Dance (Biarritz-Pamplona/July 1953). 1954. WL 5334. New York: WestministerRecordingCo.
Buradaki kaynakları siz de kullanırsanız çok minnete geçer.
Videoyu Erzurum Ekibi’nden ayırmadan paylaşmamın bir nedeni var. Bu kadro, ayrı yöreleri icra etse de, Türkiye’den ilk defa yurt dışına giden/gönderilen halk oyunu ekibi olma özelliği gösteriliyor ve daha sonraki yıllarda çok sayıda ekip benzer maksatlarla başta Avrupa olmak üzere, dünyanın çeşitli ülkelerinde sanatlarını icra etme olacağı yakalıyorlar. Bu anlamda, Karayılan’ın da içinde bulunduğu ekibi öncü gibi düşünebiliriz.
Selam ve hürmetle…
Eray Cömert
