Tosyalı ünlüler arasında çok sayıda devlet adamı, şair, müderris, din bilgini yetiştiren bir aile (Taşköprülüzadeler gibi) kurucusu Tosyalı Kadı Celaleddin’den dolayı Celalzadeler adıyla anılır. Kadı Celaleddin’in oğlu Celalzade Mustafa Çelebi (Koca Nişancı lakaplı) Osmanlı Devleti’nde Reisülküttaplık (bugünkü karşılığı Dışişleri Bakanlığı) yapmış olup önemli eserler yazmıştır. Kardeşi Salih Çelebi, kadılık ve müderrislik görevlerinde bulunmuştur. Diğer kardeşi Ataullah Efendi ise şairdir. Mustafa Çelebi’nin oğlu Mahmud bin Mustafa ise babasının sayesinde iyi bir eğitim almış, sarayda divan kâtipliğine kadar yükselmiştir. Onun Gencîne-i Letâif adlı eserini bir başka yazımızda tanıtmıştık.
Tosyalı Celalzade ailesi hakkında, ağabeyim Özdemir Tan’la birlikte kaleme aldığımız Gurur Kaynağımız Kastamonulular adlı biyografi ansiklopedimizin IV. Cildinde (Ankara 2005, s.104, 163-165) oldukça geniş bilgi vermiştik. Tanıtacağımız kitabı dolayısıyla ailenin en ünlü ferdi Koca Nişancı hakkında kısa bir hatırlatmada bulunacağız.
1490-91 yılında Tosya’da doğdu. İlk dinî eğitimini Tosya’da aldı. İstanbul’a gidip Sâhn-ı Seman Medresesinde eğitimini sürdürdü. Divanî yazısındaki yeteneği yüzünden medreseyi bitirmesine izin verilmeyip Divân-ı Hümayun kâtipliğine atandı (1516). Yavuz Sultan Selim’in en güvendiği kâtip oldu. Kanunî döneminde reisülküttaplığa atandı (1525) ve on yıl bu görevde kaldı. Kanunî’nin Irakeyn Seferi sırasında devlet yazışmalarını yöneten Seydi Bey ölünce yerine Nişancı tayin edildi (1534) ve 23 yıl kesintisiz bu görevde kaldı. 1557’de emekliye ayrıldı. Eyüp’teki Nişancılar’da yaptırdığı konakta eserlerini yazdı. 1566 yılında tekrar nişancılığa atandı. On üç ay daha bu görevi yaptıktan sonra 1567 yılında öldü. Cenazesi, Nişancı Camisi bahçesine defnedildi.
Başlıca eserleri şunlardır: Rodos Fetihnamesi, Tabakatü’l-Memâlik fî Derecâti’l-Mesâlik, Selimname/Meâsir-i Selîm Hânî, Mohaçname, Fetihname-i Karaboğdan. Bu ünlü eserlerinden başka on kadar daha telif ve tercüme eseri vardır.
Yazımıza konu olan Rodos Fetihnamesi’nin künyesi şöyledir:
Celalzade Mustafa: Rodos Fetihnamesi/Fetihname-i Cezîre-i Rodos, bs.haz. Doç.Dr. Murat Yıldız, İstanbul 2013, 220 s. Libra Kitap:82.
Kitabın birinci baskısı 2010 yılında Bayrak Yayınları tarafından yapılmıştır.
Kitapta, 1522 yılında Rodos Adası’nın Kanunî Sultan Süleyman tarafından büyük bir cesaret ve kahranmanlık gösterilerek fethedilmesi anlatılmaktadır. Sonuna, eserin orijinalinin de tıpkıbasımı eklenmiştir.
Nişancıların sarayda bir görevleri de padişahla birlikte seferlere katılmak, yaşanan olayları yazmaktı. Kitaptaki ana başlıklar şöyledir:
Ön Söz
Giriş: Fetihnameler
Rodos Fetihnamesi
Rodos’un Tarihçesi
Çeviri Metin (Eserin Latin harflerine aktarılmış şekli)
Kaynakça
Dizin
Tıpkıbasım
Büyük emek ürünü kitabı, yeni nesillerin hizmetine sunan tarihçi Doç.Dr. Murat Yıldız’a (günümüzde Prof.Dr.) Kastamonuluların selam ve saygılarını, teşekkürlerini sunarken Celalzade ailesinin tüm bireylerini saygıyla anıyoruz…
NAİL TAN
