Taşköprülü hemşehrimiz, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Sagıp Atlı uzun zamandan beri Kastamonu’nun gelmiş geçmiş en ünlü halk şairi Âşık Kemâlî ve Dîvânçesi üzerinde çalışmaktaydı. Nihayet, kitabı yayımlandı ve 6 Mart 2017 tarihinde elimize geçti: Kastamonulu Âşık Kemâlî ve Dîvânçesi, İstanbul, 310 s. İdeal Kültür & Yayıncılık. Yazar; ilk kitabı Talât Mümtaz Yaman sayesinde yayımlanmış ve 77 şiiri bulunabilmiş olan Âşık Kemâlî’nin diğer şiirlerini yazma eser ve cönklerden ilavelerle 93’e çıkarmış; hayatını, sanatını bütün yönleriyle aydınlatmış, başlıkta da belirttiğimiz gibi onu, adına layık bir kitaba/esere kavuşturmuştur. Mezarını dahi kaybettiğimiz, teklifte bulunduğum anıt mezara bile memleketinde layık görülmeyen âşığın aziz ruhu karşısında, kendimizi daima suçlu duymaktan, Dr. Atlı sayesinde bir nebze kurtulmuş sayıyoruz. Çünkü mezarının kaybolmasında Kastamonulu yöneticiler kadar kendimizi de sorumlu tutuyoruz.
Eserdeki takdim yazımızda da belirttiğimiz gibi (s. 13-16), Kastamonu âşık edebiyatının en önemli temsilcisi Erzurumlu Emrah’ın yetişmesine katkıda bulunduğu Âşık Kemâlî’dir (1821-1892). Aruza ve heceye hâkim, şehirli âşık tipi Kemâlî, Kastamonulu âşıklardan Âşık Fevzî, Âşık Yorgansız Hakkı Çavuş, M. Tevfik Safoğlu, Nailî Baba (Ilgazlı), Âşık İhsan Ozanoğlu ve Âşık Celâlî’yi de etkilemiştir. Âşık Meydânî ise çağdaşı ve yakın arkadaşıdır.
Dr. Atlı’nın eseri Takdim, Ön Söz ve Giriş’ten sonra dört bölümden oluşmaktadır:
I. Bölüm: Türk Edebiyatında Kemâlî Mahlaslı Şairler/Eğridirli Hacı Kemâl, Bahârî, Mehmed Çelebi, Cafer Efendi, Sadık Kemâlî, Kemâlî (Divan Şairi), Taşköprîzade Kemâleddin Mehmed, Mucîb Mustafa Efendi, Kemâlî Ali Efendi, Ali Kemâlî Paşa, Kastamonulu Âşık Kemâlî, Konyalı Kemâlî, Kemâlî Osman Efendi, Âşık Kemâlî Baba, Hâfız Mıktat Kemâlî, Kemâlî İshak Efendi, Kemâlî Bülbül, Âşık Davut Sularî.
II. Bölüm: Hayatı, Âşıklığı/Şairliği ve Dîvançesi:
1. Hayatı: Doğum Yeri ve Tarihi, Adı, Ailesi, Eğitimi, Mesleği, Tarikatı, Vefatı ve Medfun Olduğu Yer
2. Âşıklığı/Şairliği
3. Dîvânçesi
III. Bölüm: Şiirlerin Şekil ve Muhteva Özellikleri:
- Şekil Özellikleri: Vezin, Kafiye, Edebî Sanatlar, Nazım Şekilleri
- Muhteva Özellikleri: Şiirlerde İşlene Konular
Sonuç
IV. Bölüm: Âşık Kemâlî Dîvançesi: Metinler
Kaynakça, Sözlük, Tıpkıbasım, Şahıs, Eser ve Yer Adları İndeksi
Dr. Atlı, bu eserinde metot olarak “Bir Halk şairi nasıl incelenmeli?” sorusuna da güzel bir cevap vermiştir.
Kitapla ilgili malzemeyi kütüphane ve arşivlerden derlemek için hem parasını hem de zamanını Kastamonu sevgisiyle cömertçe harcamıştır. O, görevini yaptı. Şimdi sıra Kastamonulu yöneticilerde. Bu eserden yeterince satın alınıp bütün kitaplıklara, okullara dağıtılmalıdır. İkincisi artık şu anıt mezar, makam mezar işini lütfen ele alıp Kastamonuluları bu ayıptan kurtaralım. Bu kitap, incelendiğinde, teklifimizin ne kadar yerinde olduğu bir kez daha anlaşılacaktır.
Dr. Atlı’yı tebrik ediyor, Kastamonuluların sevgi ve saygılarını iletiyoruz…
