01 Temmuz ila 31 Aralık 2015 tarihleri arasında aylık brüt 1.273,00 TL olan asgari ücret, %29,38 (374,00 TL) artışla 2016 yılı için 1.647,00 TL’na çıkmıştır. Bunun üzerine,30 günlük kazancı 2.550,00 TL ve altında Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen sigortalı çalışanlar için Askerlik Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla (6661/17.madde)Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa (5510/Geçici 68. Madde olarak) ilave edilmesiyle 2016 yılı Ocak-Aralık aylarında ayda 100,00 TLHazine tarafından işverene destek olunmak üzere asgari ücret desteği adı altında destek uygulanmasına başlanılmıştır.
Bu şekilde ilk defa 2016 yılında uygulanmasına başlanılmış olan asgari ücret desteğinin 2017yılında (6770/27. Maddeyleeklenen 5510/Geçici 71. madde kapsamında), 2018yılında (7103/73. Maddeyle eklenen 5510/Geçici 75. madde kapsamında), 2019 yılında (7162/10. maddeyle eklenen 5510/Geçici 78. madde kapsamında)ve 2020 yılında (7226/29. maddeyle eklenen 5510/Geçici 80. madde kapsamında) uygulanmasına devam edilmiştir.
2016 ve 2017 yıllarında Hazinece karşılanacağı şeklinde yasal düzenlemesi yapılmış olan asgari ücret desteğinin, 2018, 2019 ve 2020 yıllarında işsizlik sigortası fonundan karşılanacağı yasal düzenlemelerde yer almıştır. Bu desteğin 2021 yılında da yine işsizlik sigortası fonundan karşılanmasının yer alacağı beklenilmekle birlikte, bu husus yasal düzenleme yapıldığında netleşecek ve görülecektir.
2020 yılında brüt aylık 2.943,00 TL olan asgari ücretin 2021 yılında %21.56 (634,50 TL) artışla aylık brüt 3.577,50 TL’na çıkması üzerine asgari ücret desteğinin günlük 2.5 TL olduğu açıklanmış, ancak konuya ilişkin olarak bugüne kadar yasal düzenleme henüz yapılmamıştır. Dolayısıyla 2019 yılında prime esas günlük kazancı 128,00 TL ve altında, toplu iş sözleşmesi kapsamında bulunan işyerlerinde ise 256,00 TL ve altında, linyit ve taşkömürü çıkaran işyerlerinde yer altında sigortalılar için 341,00 TL olarak bildirilen sigortalı çalışanlar 2020 yılında asgari ücret desteğinden yararlanırlarken, 2020 yılının aynı ayında prime esas günlük kazancı kaç liranın altında bildirilen sigortalı çalışanların bu destekten yararlanacakları henüz bilinmemektedir. Daha önceki yıllara ait asgari ücret desteği yasal düzenleme tarihlerine baktığımızda 2020 ve 2018 yıllarında yasal düzenlemelerin Mart ayı içinde, diğer yıllarda ise Ocak ayı içinde yapıldığı anlaşılmaktadır.
2021 yılında yeni açılıp Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (5510) kapsamında sigortalı çalıştıran işyerleri ile 2021 yılından önce açılmış olmakla birlikte aynı Kanun (5510) kapsamında ilk defa 2021 yılında sigortalı çalıştırmaya başlayan işyerlerinde çalışan sigortalılar, çalışmaya başladıkları günden başlayıp, 31 Aralık 2021 tarihine kadar bildirilmiş olan prim gün sayısı toplamı kadar asgari ücret desteğinden yararlanabilmektedir.
Daha önceki yıllarında olmamakla birlikte, ilk defa 2020 yılı asgari ücret desteği uygulaması için getirilmiş olan bir önceki yılın Ocak ila Kasım aylarında uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki sigortalı sayısı altında bildirimde bulunulması halinde asgari ücret desteğinden yararlanılamayacağı hususundaki düzenlemenin 2021 yılı asgari ücret desteği yasal düzenlemesinde yer alıp almayacağı yapılması beklenilen yasal düzenleme yapıldığında ortaya çıkacak ve görülecektir.
Asgari ücret desteğinden, bir önceki yılın aynı ayına ilişkin prim ödeme gün sayısını geçmemek üzere, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Sigortalı sayılanlar” başlıklı maddesi (4/1-a,eski SSK) kapsamında hakkında yaşlılık, malullük ve ölüm sigortası uygulanan (uzun vadeli sigorta kollarına tabi olan) kişileri çalıştıran özel sektör işverenleri ile mahiyet kodu 1 ve 3 olarak tescil edilen Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (5018 sayılı)eki I sayılı cetvelde yer alan Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri (TBMM, Başbakanlık, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Bakanlıklar vb. gibi halen 40 adet) ile I sayılı cetvelde sayılan kamu idareleri niteliğinde olduğu halde mahiyet kodu 2 olarak tescil edilen işyeri işverenleri hariç olmak üzere, uzun vadeli sigorta kollarına tabi olanları çalıştıran diğer kamu kurum ve kuruluşları ve özel sektör işyerlerinin alt işverenleri/taşeronları destekten yararlanmaktadır. Şu kadar ki, kamu kurum ve kuruluşlarından alınan fiyat farkı ödemeli ve çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği ihaleli işlerde, yararlanılan asgari ücret desteği, kamu idaresi tarafından işverenin hak edişinden kesilmektedir.
Asgari ücret desteğinden yararlanmak için Mevcut bir işletmenin kapatılarak değişik bir ad ve unvan altında ya da bir iş birimi olarak açılması veya yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisi bulunan şirketler arasında istihdamın kaydırılması, şahıs işletmelerinde işletme sahipliğinin değiştirilmesi gibimuvazaalı işlem tesis ettiği anlaşılan veya sigortalıların prime esas kazançlarını eksik bildirdiği tespit edilen iş yerlerinden İşsizlik Sigortası Fonunca karşılanan destek tutarı, gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte geri alınmakta ve bu iş yerleri hakkında asgari ücret desteği hükümleri uygulanmamaktadır.
Sosyal Güvenlik Kurumuna olan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarını ilgili Kanun (6183) hükümlerine göre tecil ettiren ve taksitlendiren işverenler bu tecil ve taksitlendirme devam ettiği sürece asgari ücret desteğinden yararlandırılmaktadır.
Ancak, işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili 2021 yılı Ocak ila Aralık aylarına/dönemine ait aylık prim ve hizmet belgelerini veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerini yasal süresi içerisinde vermediğinin, sigorta primlerini yasal süresinde ödemediğinin, denetim ve kontrolle görevli memurlarca yapılan soruşturma ve incelemelerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediğinin veya bildirilen sigortalının fiilen çalışmadığının tespit edilmesi, Sosyal Güvenlik Kurumuna prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunması hâllerinde 2021 yılı Ocak ile Aralık aylarında asgari ücret desteğine ilişkin hükümler 12 ay süreyle uygulanmamaktadır.
Dikkat çekici husus, kanuna aykırı fiil ve eylemlerden dolayı sigorta prim desteği, teşviki, indiriminden yararlanmayı kısıtlayan süre genellikle 1 (bir) ayla sınırlı tutulduğu halde asgari ücret desteğinde bu sürenin 12 (on iki) ay olarak oldukça uzun tutulması,gerekçesi ne olursa olsun yeknesaklığı -tekdüzeliği- bozması, bunun yanında daha önceki yıllarda olmadığı halde ilk defa 2020 yılı yasal düzenlemesinde hüküm altına alınmış olan; bir önceki yılda en az bildirimi yapılan sigortalı sayısının altında olan aylarda asgari ücret desteğinden yararlanılamayacak bulunulması, asgari ücret desteğinde ele alınması ve değiştirilmesi gereken hususlar olarak göze çarpmaktadır.
Yukarıda yer verdiğimiz söz konusu 2 (iki) hususun gözden kaçırılmadan 2021 yılı asgari ücret desteği yasal düzenlemesinde yer alması dilek ve beklentimizle…
İş, Sosyal Güvenlik ve İşkur konularındaki sorularınız beklenmektedir.
[email protected] 0(532)406 87 79
Raşit ULUBEY
İş, Sosyal Güvenlik,
İşkur Uzmanı ve Danışmanı
