Kitabının adı:Yazarak Yaşıyorum. Baskı yeri, yılı, basımevi, ISBN numarası hiçbiri yok. Baskıya hazırlayan Ali Turgay Karayel. 2021 yılında yayımlandığını içindeki anıları okuduğunuzda anlıyorsunuz. 103s.
Anıların yazarı Mehmet Can, Tosya’nın eski nahiyesi (1936’ya kadar), eski Kastamonu ilçesi (1936-1953) Kargı’da 1956 yılında doğmuş. Biz Kastamonu Merkez Abdülhakhamit İlkokulunda okurken (1948-1953), Kastamonu haritasında Kargı yer alıyordu. Hayat Bilgisi derslerinde ilimizin ilçelerini sayarken Kargı adını ihmal etmiyorduk tabii. Pirinci, bamyası meşhurdu.
Mehmet Can, Kargılıların çok sevip saydıkları bir kişi. Beş çocuklu (iki kız, üç erkek) bir ailenin son çocuğu. Babası Sadık, terzi ama çeltik tarlaları en önemli geçim kaynakları. İlkokul ve ortaokulu Kargı’da bitirdi. Lise öğrenimi için Çorum’a gitti. İki yıl sınıfta kalıp Çorum’a döndü (1972). 1973’te annesinin ısrarıyla Kargı Lisesine kaydolduysa da 70’li yılların siyasi çatışmaları dolayısıyla öğrenimini yarıda bırakmak zorunda kaldı. 19 yaşında evlendi. Bir yıl sonra askere gidip 20 ay askerlik yaptıktan sonra Kargı’ya döndü. Altı ay sonra Kargı Belediyesinde zabıta memurluğuna başladı. İki oğlu büyüdü. Büyük oğlu liseye başladığı zaman o da açıköğretim lisesine kaydını yaptırdı. Oğluyla birlikte liseyi bitirdi. Hâlen Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesinde yüksek öğrenimini sürdürüyor.
2000 yılında Belediye Zabıta amirliğinden emekliye ayrılan Mehmet Can, gençliğinde Kargı’da futbol, masa tenisi oynamış, askerde atletizm takımına seçilmişti. Emekli olunca, Kargılı gençleri toplayıp spor yaptırdı. Kargı Serispor kulübünü kurdu. Futbol, hentbol, masa tenisi oyuncuları yetiştirdi. Son üç yılda, ağır bir hastalık sonucu ameliyatlar geçirdi. Yatağa mahkûm hâle geldi. Okumak ve yazmak en önemli meşguliyeti ve yaşam kaynağı oldu. Onun için kitabının adını “Yazarak Yaşıyorum” koydu. Kitabın ortaya çıkması, Kastamonuluların yakından tanıdıkları Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni Ali Turgay Karayel sayesinde gerçekleşti. Daha önce 2019 yılında Candan Yazılar da böyle yayımlanmıştı.
Kitabın başındaki Merhaba başlıklı sunuştan Mehmet Can’ın şu cümlelerini aktararak kitabı değerlendirmeye başlıyoruz:
“İki yılı aşkın zamandır hastalığın getirdiği güç yaşam koşullarından kurtulabilmek için elimdeki cep telefonu aracılığıyla iyi insanları, onların yaşamlarını, güzel Kargı’mızın gelenek ve göreneklerini anlatmaya çalıştım. Gerçeğe aykırılıktan yana kalem atmadım, atamam da…
Okurlarımı ta eskilere götürdüğüm yazılarda, unutulmaya yüz tutmuş insanlarımıza, geleneklerimize, tarla işlerine, ilginç olaylara, meslek türlerine, çobanlarımıza, yaylacılarımıza, panayırlarımıza, gençlere,spora, sporda ter dökmüş insanlarımıza, un değirmenlerimize, Kızılırmak’a, arkadaşlarıma ve burada anamadığım pek çok konuya 2019’da yayımladığım, her zaman başvuru niteliğinde olacak Candan Yazılar kitabımda yer verdim. Candan Yazılar’ın sevilmesi, ilgi görmesi beni çok mutlu etti.
Umarım okurlarım bu kitabı Yazarak Yaşıyorum’u da severek okurlar. Evet ben, gece gündüz bir yatağın üstünde hastalığa direniyor ve yazarak yaşıyorum…”
Mehmet Can, kitabında çocukluk, gençlik, orta yaş, memuriyet ve emeklilik dönemi anılarını, Kargı’nın sosyoekonomik, kültürel hayatının dekoru içinde akıcı bir üslupla kaleme almış (tabii Ali Turgay Karayel’in katkısı büyük). Edebiyatın roman türleri içinde anı roman da vardır. Bazı sıralama hatalarını dikkate almazsak, kitaba bir anı roman gözüyle de bakabiliyoruz. Zevkle okunuyor. Bizim çocukluk, gençlik ve memuriyet döneminde Kastamonu’da, Araç’ta yaşadıklarımızla Kargı’da yaşananlar arasında büyük benzerlikler göze çarpıyor.
Mehmet Can, Kargılıların deyişiyle Mehmet Çavuş, anılarını şu başlıklar altında kaleme almış: Son Üç Yılım, Musa, Yürüteç, Beldürük, Kova, Bakırcılar, Semerciler ve Nalbantlar, Radyo, Bozlu, Düğünlerimiz, Olmaz İşler, Acı Biber, Nüfus Sayım Günü, Yıldız Oyuncularım, Yusuf ve Ahmet Mıhçı, Göçmenler, Eşek, Suat Hocam, Dağ Gibi Canım Abim, Lütfü Bilgin, Ben, Kemal Erbek, Ana, Golaz’dan Kargı’ya, Dibek, Mahallede Bir Zamanlar, Muammer Yaray, Havuz, Mâniler, Deminki Dediğinizi Desenize, Kadıköy Fenerbahçe, Müştak Yalçın, Atanur Tikin, Kızlarını Bir Geride Bırakan Ülke Bin Geride Kalır.
Kargı Belediyesinde zabıta memuru ve zabıta amiri olarak 25 yıl görev yapması, Mehmet Can’a Kargı esnafı, ticaret hayatı, gelenek ve görenekler hakkında geniş bilgi edinmesini sağlamış. Pek çok kişiyi tanımış. Kargı-Tosya depremini yaşamış. Onun yazdığı, yayımladığı anılar Kargı sözlü tarihine, halk kültürüne önemli katkı sağlamaktadır. Ancak, kitabın ISBN numarası almaması, yasal bir kitap olarak yayımlanmaması sebebiyle KTB ve okul kitaplıklarına girme şansı yok. Çok yazık. İkinci baskıda dikkate alınmalı. Yazımızı Mehmet Can’a şifa, uzun ömür dileği ve teşekkür duygularımızla tamamlarken, onun annesi Havva Can’dan derlediği, çeltik tarlalarında söylenen mânilerden örnekler vermek istiyoruz…
NAİL TAN
