Alzheimer hastalığı yavaş yavaş ilerleyen, kişilik ve davranış değişiklerine sebep olan bir hastalıktır. Alzheimer hastalığında yeme alışkanlıkları bozulabilir, ağırlık kaybı gözlenebilir ve bunlara koordinasyon bozuklukları eşlik edebilir. 65 yaş üzeri bireylerin %10’unda, 85 yaş üzeri bireylerin ise %45’inde alzheimer gözlenmektedir. Türkiye’de ise günümüzde 300 bin civarında alzheimer hastası mevcuttur.
Alzheimer 3 evreden oluşmaktadır:
- Erken evre; günlük hayatı etkileyen unutkanlıklar, hesaplama zorlukları ve kişilik değişiklikleri gözlenir.
- Orta evre; unutkanlıkta artış, öz bakımda bozulmalar, yakın çevreyi tanıyamama, halüsinasyonlar gözlenir.
- İleri evre; beslenmede bağımlılık, konuşamama, hareket edememe ve yatağa bağımlılık gözlenir.
Alzheimer Risk Faktörleri
- Yaş (yaş arttıkça risk artar.)
- Cinsiyet (kadınlar, erkeklere oranla 2 kat daha risklidir.)
- Depresif ruh hali
- Genetik
- Kafaya alınan travmalar (nörolojik hasarlara yol açar.)
- Eğitim
- B12 eksikliği
- Enfeksiyonlar
- Menopoz dönemi
- Kan lipid değerlerinin yüksekliği
Alzheimerdan Koruyucu Faktörler
- Östrojen kullanımı
- Antioksidan ve polifenoller
- Statinler (kolesterol düşürücüler)
- Antiinflamatuar ilaçlar
Alzheimer’a Karşı Nasıl Beslenmeliyiz ?
- Antioksidan vitaminler (A, C, E vitaminleri) beyindeki hasarın kötüye gitmesini önlemektedir. A vitamini kaynakları; süt ve süt yağı, yumurta sarısı, sarı, turuncu, yeşil sebze ve meyvelerdir. Günlük A vitamini gereksinimi kadınlarda 700 mcg, erkeklerde 900 mcg’dır. 1 su bardağı süt 60 mcg, 1 adet büyük boy havuç 1100 mcg A vitamini içermektedir. C vitamini kaynakları; kuşburnu, kırmızı ve yeşil biber, yeşil yapraklı sebzeler, kivi, karadut ve turunçgillerdir. Günlük C vitamini gereksinimi kadınlarda 75 mg, erkeklerde 90 mg’dır. 1 orta boy portakal 65 mg, 1 büyük boy mandalina 45 mg, 1 orta boy kivi 150 mg C vitamini içermektedir. E vitamini kaynakları; fındık, badem, yer fıstığı, ay çekirdeğidir. Günlük E vitamini gereksinimi kadın ve erkeklerde 15 mg’dır. 5 adet badem 2 mg, 5 adet fındık 2,5 mg, 5 adet yer fıstığı 1 mg, 1 avuç ay çekirdeği 3,5 mg E vitamini içermektedir.
- Polifenoller de antioksidan özellik göstermekte ve beyin hasarını önlemektedir. Tüm sebzeler, yaban mersini, böğürtlen, ahududu, çilek, turunçgiller, siyah kuş üzümü, erik, kiraz, fındık, soya fasulyesi, kakao, zeytinyağı, kahve, çay (özellikle yeşil çay) ve nar suyu polifenollerin önemli kaynaklarıdır.
- Folik asit, vücutta toksik madde üretimini azaltır. Folik asit kaynakları; koyu yeşil yapraklı sebzeler, et, süt (keçi sütü hariç), yoğurt, yumurta, kurubaklagil ve tahıllardır. Günlük folik asit gereksinimi kadın ve erkeklerde 400 mcg’dır. 1 su bardağı süt 10 mcg, 1 kase yoğurt 20 mcg, 1 adet haşlanmış yumurta 25 mcg folik asit içermektedir.
- Omega-3 yağ asitleri beyin gelişimi ve sinyal iletimi için elzemdir. Alzheimer hastalarında kanda ve beyindeki omega-3 yağ asidi düzeyleri düşüktür. Omega-3’ün zengin olduğu besinler; uskumru, ton, somon, sardalya gibi yağlı balıklar, deniz ürünlerinin tamamı, ceviz, semizotu.
- İyot, beyin gelişiminde etkili bir mineraldir. Bu nedenle iyotlu tuz tüketimi tercih edilmelidir.
- B12 vitamini beyinde sinir iletiminde görevli olduğu için tüketimi artırılmalıdır. B12 kaynakları; peynir, et, balık, tavuk, yumurta sarısı, süt ve deniz ürünleridir.
- Yüksek glikoz, beyinde hasar verici maddelerin artışını tetikler. Bu nedenle şeker içeriği yüksek besinlerden uzak durulmalıdır.
- Alzheimer hastalarında hareket sınırlı olduğu için kabızlık problemine de sıkça rastlanmaktadır. Bu nedenle bu hastalar bol su tüketmeli ve çavdar, tam buğday, kurubaklagil, meyve ve sebze gibi posa içeriği yüksek besinler tercih etmelidir.
Bunlara ek olarak;
- Alüminyum içerikli ürünlerden kaçınılmalıdır.
- Araştırmalar, alzheimerdan korunmak için bireylerin hareket halinde olması gerektiğini ispatlamıştır. Bu nedenle haftada 5 gün 30 dakikalık yürüyüşler ihmal edilmemelidir.
- Gece ortalama 7-8 saatlik uyku ile vücut dinlendirilmelidir.
- Stresten uzak durulmalıdır. Bunun için meditasyon, psikolojik destek vs. uygulanabilir.
Alzheimer riskini azaltmak ya da var olan alzheimer belirtilerinin ilerlemesini önlemek adına beslenme önerilerimi değerlendirmenizi tavsiye eder, sağlıklı günler dilerim.
Dyt. LADEN HEKİMOĞLU
