Takvim yaprakları dün 6 Aralık’ı gösteriyordu. Bu gün bizim için önemlidir; zira tarihî bir seyahatin yıl dönümüydü.
Atatürk’ün ölümüden sonra 11 Aralık 1938 günü İsmet İnönü Cumhurbaşkanı seçildi. Bu sıfatla ilk yurt gezisini Kastamonu’ya yaptı. 06-10 Aralık tarihleri arasında gerçekleşen gezide İnönü; Daday, Taşköprü, Küre ve İnebolu’yu ziyaret etti, vatandaşlarla tek tek konuştu, ajandasına bizzat not aldı.
İsmet İnönü 6 Aralık günü saat 13 sularında gelmiş, büyük bir kalabalık karşılamış Olukbaşı’nda. Ortaokuldan Tevhide Bozoklu güzel bir konuşma yapmış.Başka bir fotoğrafa göre, Cemal Koral’ın oğlu da İnönü’ye birkaç söz söylemiş orada. Devrekâni’den çok sayıda atlı karşılamada hazır bulunmuş.
İnönü, bir müddet vali konağında dinlenmiş, sonra Vilayeti ve Kışla’yı ziyaret etmiş, Halkevi binasının açılışını yapmış,burada vali Avni Doğan’dan bilgi almış. Ayrıca kazalardan gelen heyetleri kabul etmiş.
İsmet İnönü ertesi gün Daday’a gitmiş, sevgiyle karşılanmış. Önce yetkililerle konuşmuş, kaza hakkında bilgi almış. Köylülerle üç saat süren bir görüşme yapmış, aile ve geçim durumlarına dair soru sormuş, not almış. Derelitekke köyünden Raşit ile başlayan görüşme, aynı köyden Raşit Tekşen, Kırmacı’dan Hasan Yılmaz, Budaklı’dan Mustafa Arslan ile devam etmiş. Mustafa Arslan,Söğütözü madeninin işletilmesini, trenin gelmesini ve ortaokul açılmasını istemiş. Akpınar köyünden Mahir Tiryaki,Bolatlar’dan Daim Acarlı, Gülam köyü muhtarı Hikmet Tiftikçi,Dereköylü Abdullah, Çömlekçiler’den Mehmet Karakaş sırayla huzura çıkmış. Mehmet Karakaş çok fakirmiş, oğlu da askermiş. İnönü “Senin ailen kalabalık olduğu için geçinmene ufak bir yardımda bulunmak istiyorum.” Demiş.
Terzilik yapan Eşref Tiftik’e halkın giyim durumunu sormuş; o da ilçeye yakın köylerin ekonomik durumlarının fena olmadığını, buna karşılık Zara, Çürme gibi uzak köylerin çok fakir olduğunu söylemiş. İnönü”Bu havaliyi ben iyi giyinmiş gördüm, bu ince zevk nereden gelmiş, varlıktan mı, görgüden mi?” diye sormuş. Bunun eğitim durumundan kaynaklandığı söylenmiş. Sonra manifaturacı Kemal ve Mustafa Öztürk’le konuşmuş, malı nereden aldıklarını sormuş.Son olarak belediye başkanı Şükrü Conkbayır’ı dinlemiş.
Daday dönüşü Halkevi binasında Tosya ve Kargı heyetlerini kabul etmiş; asayiş, geçim ve sağlık konularında sorular sormuş.
İnönü 8 Aralık günü Taşköprü’ye gitmiş, yol üzerinde Gölveren’deki kendir ıslama havuzlarını incelemiş. Taşköprülüler ilçe girişindeki köprüde karşılamış . Buradan belediyeye kadar 20 dakika halkla beraber yürümüş. Köylülerle konuşmasına Ağcıgişe köyünden Salih Altan ile başlamış. Salih Altan arazileri hakkında bilgi vermiş, toplam üç kardeşin çocuklarıyla birlikte 17 kişi olduklarını söylemiş, kendir fabrikası istemiş. Sonra Etem köyünden Cemil Ünal, Kornapa’dan Ahmet Özhan, Aşağı Emerce’den Ahmet Sert ile konuşmuş. Belediye başkanı Mehmet Türkmen de özellikle kendir üzerinde durmuş.Burada manifaturacı Fazlı Tarhan, demirci Salih Uzun, kunduracı Salih Çavuş ve bakkal Kâmil Dursun’a sorular sormuş. En son kaymakam Niyazi Okay’ı dinlemiş.
İsmet İnönü 9 Aralık günü CHP il kongresine katılmış ve bir konuşma yapmış, iç ve dış olaylara değinmiş. Aynı gün inşaatı devam eden stadyum ile Gölköy’deki eğitmen kursunu ve fidanlığı ziyaret etmiş.
İsmet İnönü 10 Aralık günü İnebolu’ya giderken Küre’de vatandaşlarla görüşmüş. Bu kişiler arasında Liman köyünden bir vatandaş,Karadönü’den Mehmet Ali Yılmaz, Şenlik’ten Hüseyin Yılmaz, Güney’den Raşit Yılmaz, demirci Halil Özçelik, semerci Şaban Atay ve nalbant Mehmet Özdemir’in adları geçiyor.
İsmet İnönü İnebolu’da coşkun bir sevgiyle karşılanmış. Burada Fethi Mağara, Adil Tığlı, Ticaret Odası başkanı Mehmet Göçmen, manifaturacı Mehmet Aydın, Çatalzeytin’den Şükrü Karahan ile konuşmuş, bilgi almış. İnönü buradan yatla Zonguldak’a geçmiş.
İsmet İnönü daha sonraki yıllarda iki kez Kastamonu’ya geldi. 18 Nisan 1949 günü başlayan ziyarette yine ilçelere de uğradı. Ertesi gün Devrekâni’ye gitti, dönüşte Gölköy Köy Enstitüsü’ne uğradı. 20 Nisan günü Sanat Okulu, Lise ve Kız Enstitüsü’nü ziyaret etti, sonra Daday ve Azdavay’a gitti. 21 nisan günü Taşköprü’ye, oradan da Sinop’a geçiyor. 24 Nisanda Küre ve İnebolu’yu, 25 Nisanda Tosya’yı ziyaret ediyor. 26 Nisan günü Kastamonu’dan ayrılıp Karabük’e gidiyor.
İsmet İnönü son kez CHP Genel Başkanı olarak 24 Ekim 1958’degeldi. Ertesi günü il kongresinde önemli bir konuşma yaptı. Demokrat Parti’yi eleştirdi, ülkenin içinde bulunduğu durum hakkında bilgi verdi.
İsmet İnönü bu gezilerinde yetkililer, köylüler ve çeşitli meslek sahipleriyle görüşüp bilgi almıştır. Vatandaşlar şahsî sorunlarını gündeme getirmemiş, hep genel ihtiyaçları söylemişler. Bu durum İnönü’nün dikkatinden kaçmamıştır.
Gezinin 59. yıl dönümü olan 6 Aralık 1997 günü Hüsnü Tandoğan spor salonundabir panel yapıldı. O zamanki CHP İl Başkanı Dr. Atıf Uğurlu’nun organize ettiği toplantıya Prof. Dr. Erdal İnönü, Prof Dr. Nurettin Sözen, Prof. Dr. Cemil Koçak, Av. Mesut Ergün ve ben katıldım. Erdal Bey, İnönü ailesi hakkında bilgi verdi.Aynı akşam Şeker Fabrikasında yemek düzenlenmişti. Çok ilginçtir, Erdal Bey hem panelde, hem de yemekte sadece İnönü ailesini anlattı, siyasi konulara hiç girmedi.O gün şehrimizde çok güzel bir hava gördüm; panelde ve yemekte her partiden insan vardı.
Erdal İnönü ertesi gün Kasaba köyündeki Emir Mahmut Bey Câmii’ni, Etnoğrafya Müzesi’ni, Şeyh Şa’bân-ı Veli Câmii ve türbesini ziyaret etti. Orada yeni kurulan müzenin şeref defterine yazı yazdı, şimdi duruyor mu bilmiyorum. Gezilere eşimle birlikte katıldım. Uğurladıktan sonra eşim dedi ki, “Erdal Bey’den siyasetçi olmaz.” Sebebini sorduğumda, “Çok kibar, çok nâzik bir insan.” diye cevap verdi. Sonuç malûm.
Yazıyı bitirirken bir konuya daha değinmek istiyorum. İsmet İnönü’nün Gölköy Köy Enstitüsü’nü ziyaretinde, şeref defterine bir yazı yazdığını biliyoruz. Ancak bu defterin Metin Bostancıoğlu’na verildiği konusunda iddialar var. Doğru olup olmadığını bilmiyorum. Ancak bugün bu defter ortada yok. Kim aldıysa lütfen iade etsin veya bu konuda bilgisi olan varsa açıklasın. Tarihî belgeleri koruyalım.
MUSTAFA ESKİ
