Yanlış anlaşılmasın astronomi ilminin gerçek, algımız üstü rakamlarından bahsedeceğim size bu hafta. Koronavirüs belası için astronomik şekilde fiyat arttıran çakallara hayatımızda da köşemizde de yer yok.
Astronomi en kadim bilim dallarından biridir. Tüm kültürlerin astronomi üzerine katkıları, bilim adamları, eserleri olmuştur.
Sizden sadece bir dakika tüm işlerinizi bırakıp;
Uzayda tüm dünyadaki sahillerde bulunan kum tanelerinden daha fazla yıldız olduğunu ve bu yıldızların bazılarının güneşten binlerce kat büyük olduğunu düşünmenizi istiyorum.
Nasıl bir âlem içinde yaşadığımız ve fiziksel olarak ne kadar küçük bir nokta olduğumuzu düşünelim birde.Eğer üzerinde yaşadığımız gezegenin büyük bir yer olduğunu sanıyorsanız tekrar düşünün.
Avrupa Güney Gözlemevi (ESO) yıldızların zihinleri zorlayan büyüklüklerine ilişkin çarpıcı bir karşılaştırmalar sunuyor bize. Dünya’nın evrendeki gök cisimlerine göre aslında ne kadar küçük olduğunu bize hatırlatıyor.
Şöyle ki;
Jüpiter: Güneş sistemimizdeki bir gaz devi olan bu gezegen 1300 tane Dünya’yı içine alabilecek hacme sahip.
Teide 1: Keşfedilen ilk kahverengi cüce yıldız. 400 ışık yılı uzaklıkta yer alıyor. Jüpiter’den biraz büyük. (Işık yılı bir mesafe ölçüsüdür ve yaklaşık 10 trilyon kilometredir.)
ProximaCentauri: Güneş’ten sonra bize en yakın yıldız. 4,25 ışık yılı uzaklıkta. Jüpiter’den 1,5 kat büyük.
Güneş: Yeryüzünün ısı ve ışık kaynağı yıldızımız. Öyle büyük ki, içine 1 milyon 300 bin tane Dünya sığdırabiliriz. Çapı yerküreden 109 kat fazla. Ama sıkı durun, ondan çok daha büyükleri geliyor;
Sirius A: Gökyüzünde görebildiğimiz en parlak yıldız. 8,6 ışık yılı uzaklıkta. Güneş’ten yaklaşık iki kat büyük ve ondan 25 kat daha parlak.
Pollux: 34 ışık yılı uzaklığı ile bize en yakın dev turuncu yıldız. Güneş’ten en az 8 kat büyük.
Arcturus: Yaklaşık 37 ışık yılı uzaklıkta. Güneş’ten 110 kat parlak ve 26 kat daha büyük.
Rigel: Gökyüzündeki en parlak yedinci yıldız olan bu dev, Dünya’dan 863 ışık yılı uzakta. Güneş’ten en az 120 bin kat parlak ve 78 kat daha büyük.
Deneb: Dünya’dan 3 bin 230 ışık yılı uzaklıktaki bu yıldız, Güneş’ten 196 bin kat parlak ve en az 200 kat daha büyük.
Pistol: Samanyolu galaksisinin en parlak mavi – devlerinden birisi olan yıldız, yaklaşık 26 bin ışık yılı uzaklıkta. Güneş’ten 10 milyon kat daha fazla ışık yayıyor. Güneş ve Dünya’nın arasını dolduracak kadar büyük.
Antares: Yaklaşık 550 ışık yılı uzaklıkta yer alan kırmızı – dev yıldız, Güneş’ten 700 kat büyük ve 10 bin kat fazla ışık yayıyor.
Betelgeuse: Bir süpernova (yıldız patlaması)’nın eşiğinde olan yıldız, Güneş’in 1000 katı kadar inanılmaz bir büyüklüğe ve 13 bin kat daha fazla parıltıya sahip. En az 600 ışık yılı uzaklıkta.
VY CanisMajoris: Dünya’dan yaklaşık 3 bin 900 ışık yılı uzaklıkta bulunuyor. Güneş’ten tam 1420 kat daha büyük. İçine 2 milyar tane Güneş, 7 desilyon tane Dünya sığabilir. Eğer saatte 980 kilometre hızla giden bir uzay mekiği, VY CanisMajoris’in etrafında bir tur atmak isteseydi bu tur yaklaşık 1100 yıl sürerdi.
İşte böyle…Kısacık ömrümüzde küçücük bir parçasına sahip olmak için birbirimizi yediğimiz, şarkılarımızda ‘Ey gidi koca dünya’ diye adı geçen gezegenimiz bu kadarcık işte. Hepsi bu.
Peki, bu kadar uzak mesafedeki yıldızlardan bu bilgileri nasıl elde ediyoruz? Tabii ki, bu konudaki insanoğlunun büyük yatırımları sayesinde;
Avrupa Birliği (AB) 2018 yılında uzay çalışmalarına 2 milyar 120 milyon dolar harcadı. Brüksel, uzayda askeri güç kurmaya çalışan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve bu alanda dev yatırımlar yapan Çin, Rusya ve Hindistan ile yarışabilecek mi?Yeterince bütçe ayırıp ayırmadığını sorguluyor.
Avrupa Komisyonu uzay projelerine 2021-2027 yılları arasında 16 milyar Euro bütçe ayırmayı önerdi. Bu rakam AB’nin bu konuda öncü olması için yetersiz görünüyorzira 2024 yılına kadar astronotları yeniden aya göndermeyi planlayan NASA’nın yıllık bütçesi 20 milyar Dolar’ı aşıyor. Çin ise her yıl kendi uzay ajansına yaklaşık 8 milyar Dolar yatırım yapıyor.
Avrupa Birliği geçtiğimiz yıllarda ABD, Rus ve Çin sistemlerine olan bağlılığını azaltmak için navigasyon uydu sistemi Galileo’ya 10 milyar Euro yatırım yapmıştı, ancak tam anlamı ile başarılı olamadı.
Dünyada durum bu…Ya ülkemizde bir uzay yatırımı ve bu konuda uzman bilim adamları var mı? Elbette var. Çok değerli bilim adamlarımız hem yurdumuzda hem de dünyanın çeşitli ülkelerinde uzay keşfi için ter döküyorlar.
Ama içlerinden birisini tek geçerim:Cübbeli Ahmet Hocamız!
Her branştaeşsiz bilgi sahibi olan hoca, tüm dünyaya bilim dersi verdi. Çoluk, çocuğun rızkını uzay araştırmalarına yediren tüm dünya ülkelerine seslenerek, ‘Verin 100 bin dolar, uzayda ne var söyleyeyim size’ dedi.
Artık bu bilimsel açıklamanın üstüne NASA’ da kaç istifa yaşandı, Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN)’de kaç profesör intihar etti, Rusya’da, Çin’de kaç bilim adamı sürgüne gönderildi bilemiyoruz.
Bir dakikada,100 bin Dolar’a Ahmet Hoca’dan öğreneceğin iş için, yıllardır milyarlarca dolar para harca. Olacak iş mi? Hiçbir ülke bunu hazmetmez.
Üstelik bu daha ilk fiyat. Eminim iyi bir pazarlık ile 50 bin dolara tüm uzayın sırrı öğrenilebilir!
FEZA TİRYAKİ
