Tosya’da gelinlere düğün hediyesi olarak takılması gelenek halini alan el emeği gerdanlık “kıstı”, ilçede neredeyse tüm kadınların boynunu süslüyor.
Tosya ile özdeşleşen ilçeden başka yerde üretimi yapılmayan altın işlemeli gerdanlık “kıstı” tamamen el işçiliğine dayanıyor.
Yapımındaki zorluk nedeniyle kıstı ustalarının sayısı her geçen gün azalsa da takıya olan talep nedeniyle son kalan ustalar zamana ve zor koşullara direniyor.
Son kıstı ustalarından İsmail Çilingir, yaptığı açıklamada, ustalığı babasından öğrendiğini anlattı.
Şu anda sadece iki usta kaldıklarını ifade eden Çilingir, “Bu takı Tosya’ya özgü bir takı. Şu anda Tosya’da daha doğrusu dünyada kıstı ustası 2 kişi var. Bizden başka bu işi yapan yok.” dedi.
İlçede evlenen tüm kadınlara kıstı takılmasının adetten olduğunu vurgulayan Çilingir, “Tosya’da her kadında kıstı vardır. Evlenecek kızlara kıstı alınır. Kıstı olmadan kızlar evlenmez. Bu nedenle kıstıya ilgi çok fazla. Sipariş de aynı şekilde fazla. Bir tanesinin yapımı yaklaşık 25 gün sürüyor. Tosyalı kuyumcuların birçoğu kıstı yapmasını bilir ama yavaş yapılması nedeniyle yapan olmaz.” ifadelerini kullandı.
Yurt dışından da müşterilerinin olduğunu dile getiren Çilingir, “İstanbul, İzmir, Ankara başta olmak üzere Türkiye’nin birçok şehrine kıstı gönderiyoruz. Bunun yanında Fransa başta olmak üzere yurt dışına da kıstı gönderiyorum.” diye konuştu.
Kıstının çok eskiye dayanan bir geçmişi olduğuna işaret eden Çilingir, şöyle devam etti:
“Yaklaşık 200 yıllık bir geçmişi olduğu düşünülüyor. Bu bölgede eskiden Ermeniler yaşamış. Onlar tarafından Tosyalı ustalara öğretildiği biliniyor. Tosyalı ustalar öğrendiklerini devam ettirerek günümüze kadar getirmişler. Daha önce çok sayıda usta ve yanlarında çalıştırdıkları çırak vardı. Şimdi çırak da usta da kalmadı. Kıstı çok dayanıklı bir takı. 80 yıl kullan hiçbir şey olmuyor. Tamamı 91 parçadan oluşuyor. Çok sayıda parçası olduğu için kırılan parçalarını değiştirebiliyoruz, tamiratı da kolay.”
Kıstının 22 ayar altından yapıldığını anlatan Çilingir, “İçinde kaynak olduğu için ayarı biraz düşüyor. Tamamen el emeği göz nuru bir ürün. O nedenle çok kıymetli. Her parçası defalarca elden geçiyor.” dedi.
– Takım halinde 8 bin lira
Kıstının fiyatı hakkında da bilgi veren Çilingir, gerdanlığın tek başına 5 bin lira civarında olduğunu, bileklik, küpe ve gerdanlık olarak takım halinde ise yaklaşık 8 bin liraya satıldığını söyledi.
Tosyalı Ali İhsan Genç ise yöresel takı kıstının her evde bulunduğunu belirterek, “Kıstı, Tosya’da düğünlerde kesinlikle istenen bir takıdır. Evlenirken kıstı olmadan düğün yapılmaz.” ifadelerini kullandı.
Kastamonu’da üniversite eğitimine devam eden Dilan Dündar da takılara meraklı olduğunu bu nedenle Tosya’ya gelerek geleneksel takı kıstıyı görmek istediğini aktardı.
Kıstıyı çok beğendiğini kaydeden Dündar, “Çok fazla detayı olan özel bir ürün. Yapımının çok zor ve zahmetli olduğu ortada. Kıstıyı çok beğendim ve ben de almak istiyorum.” diye konuştu.
Seda Aksungur ise Tosya da sıklıkla kullanılan kıstının çok özel olduğunu, bu el emeği takının görenlerin büyük beğenisini topladığını anlattı. AA
