Tarihi çarşının son kalaycısı Raşit Usta: “Bakır kaplarda yapılan yemeklerin çok daha sağlıklı olduğunu öğrenen yeni nesil, teflonu bırakıp bakıra dönmeye başladı”
Bir zamanlar şehrin en hareketli ve üretken noktası olan Bakırcılar Çarşısı bugünlerde en azından görüntü olarak geriye dünüşün heyecanını yaşıyor.
Belediye tarafından hazırlanan projeyle ilgili çalışmalara başlandı. Bu çalışmaları yerinde görmek için gittiğimiz çarşının kadim kalaycı ustası 68 yaşındaki Raşit Yazıcı’ya uğramadan, halini hatırını sormadan geçemedik. Raşit Usta’ya mesleğin son durumunu sorduk, hiç de beklemediğimiz bir cevap alıp sevindik.
– Raşit Ustam, bu çarşıda kaç yıldır mesleğini devam ettiriyorsun?
R.Y:Tam 51 yıl oldu. Bu çarşıda kalaycılık mesleğini sürdürüyorum.
– Mesleği kimden öğrenmiştin?
R.Y:Dedem babam ve amcam ölene kadar bu mesleği yaptılar. Aileden gelen bir meslek. Bu meslekten evimi geçindirip üç çocuk büyütüm. Bereketlidir bizim mesleğimiz.
– Dükkan kira mı?
R.Y:Kira. Benim köşe başında bir dükkanım vardı. Ali Köse döneminde belediye dükkanımı 140 liraya istimlak etti. Çarşıdaki dükkanım istimlak olunca, merhum Kalaycı Mehmet Feyzi Efendi’nin bu dükkanı kiraladım. 30 yıldır da bu dükkanda mesleğimi yapıyorum.
– Senle ilgili yazılan gazete haberlerinde bakırcılık ve kalaycılık mesleğinin bittiğini söylüyorsun…
R.Y:Meslek ve sanat ölene kadar bitmiyor. Eskiden her evin mutfağında tenceresinden kepcesine kadar hep bakırdı. Bakır olunca haliyle kalay işleri de çok olurdu. Çarşımızın işide çok iyiydi. İş çok olunca dinlenmeye bile vaktimiz olmazdı. Çok çalışırdık. Yorulmak bilmezdik. Daha sonra paslanmaz mutfak eşyaları piyasaya çıkınca, bakırcılık işleri de her yerde zayıflamaya başladı. Bakırcılık işleri zayıflayınca bizim işlerde zayıfladı. Siftah edemediğimiz günler oldu. Son zamanlarda bakır kaplara dönüş yeniden başladı. Ne yalan söyleyeyim bakıra dönüş olunca bizim işlerimizi de bereketlendirdi.
– İşler eski bereketli günlere gerimi dönüyor?
R.Y:Evet geri dönüyor. Televizyonun birinde teflonlarda yapılan yemeklerin insan sağlığına zarar verdiğini hatta kanser hastası yaptığı ile ilgili haberler çıkınca, vatandaş da sağlıklı olduğunu bildiği bakırmutfak eşyalarına dönmeye başladı.
Biz meslek tam bitti derken, meslekte son beş yıldan bu yana geri bir dönüş oldu. Bakır kaplarda yapılan yemeklerin çok daha sağlıklı olduğunu öğrenen yeni nesil, teflonu bırakıp bakıra dönmeye başladı.
– Bakır kapları kaça kalaylıyorsun?
R.Y:Pahalı değil. İnsan sağlığı için çok ucuz. Mesela orta boy bakırdan bir tava ve tencereyi 10 -15 liraya kalaylıyoruz. Köylerde kullanılan pekmez kaynatılan, yemek yapılan kazanları da 150 liraya kalayını yapıyoruz. Tek sıkıntımız meslekte çırak yetiştiremiyoruz.
– Neden çırak yetişmiyor?
R.Y: Kimsenin meslek öğrenmeye hiç niyeti yok. Aç kalırım korkusu var. Gelen bir iki gün çalışıp kaçıyor. Kalaycılık mesleğinin bu çarşıda son ustası benim. Elbette mesleği öğretmek istiyorum gel gelelim çırak bulamıyoruz. Eğer sen bulursan gönder de yetiştirelim.
– “3 çocuğum var” diyorsun, onlardan birine öğret?
R.Y:Üç oğlum var hepside ayrı ayrı işler yapıyor. Onların mesleğe hiç merakları olmadı. Biz ölünce kalaycılık mesleği de bizimle ölecek gibi. Ama insanlar önce sağlık deyip bakırı tercih etmeye devam ederlerse onu bilemem…
Teknolojiye yenik düşen mesleğin yine teknolojinin insan sağlığıyla ilgili yarattığı sorunlar sonucunda yeniden canlanır gibi olduğunu 68 yaşındaki son kalaycı ustalarından Raşit Yazıcı’nın ağzından duymanın keyfiyle ayrılıyoruz tarihi çarşımızdan. Siz de bakır tencereye dönme konusunu bir düşünün derim… mutlu kalın.
TURGUT YILMAZ
