Kastamonu’ya saygı! Yaşlı nüfus oranında ikinci sıradaki yerimizi koruduk

Yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha yukarı yaştaki nüfus, 2017 yılında 6 milyon 895 bin 385 kişi iken son beş yılda %22,6 artarak 2022 yılında 8 milyon 451 bin 669 kişi oldu. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise 2017 yılında %8,5 iken, 2022 yılında %9,9’a yükseldi. Yaşlı nüfusun 2022 yılında %44,4’ünü erkek nüfus, %55,6’sını kadın nüfus oluşturdu.

Nüfus projeksiyonlarına göre yaşlı nüfus oranının 2030 yılında %12,9, 2040 yılında %16,3, 2060 yılında %22,6 ve 2080 yılında %25,6 olacağı öngörüldü.

Yaş grubuna göre nüfus oranı, 1935-2080
Kaynak: TÜİK, Genel Nüfus Sayımları, 1935-2000
TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2008-2022
TÜİK, 2018 Nüfus Projeksiyonları, 2030-2080

Yaşlı nüfusun %64,5’inin 65-74 yaş grubunda yer aldığı görüldü

Yaşlı nüfus yaş grubuna göre incelendiğinde, 2017 yılında yaşlı nüfusun %61,6’sının 65-74 yaş grubunda, %29,7’sinin 75-84 yaş grubunda ve %8,6’sının 85 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldığı görülürken, 2022 yılında %64,5’inin 65-74 yaş grubunda, %27,7’sinin 75-84 yaş grubunda ve %7,9’unun 85 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldığı görüldü.

Yaşlı nüfusun %0,1’ini oluşturan 100 yaş ve üzerindeki yaşlı kişi sayısı, 2022 yılında 5 bin 344 oldu.

Yaş grubuna göre yaşlı nüfus oranı, 2017, 2022
Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2017, 2022
Grafikteki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.

Türkiye nüfusunun yaş yapısı değişti

Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının %10,0’u geçmesi nüfusun yaşlanmasının bir göstergesidir. Türkiye’de yaşlı nüfus, diğer yaş gruplarındaki nüfusa göre daha yüksek bir hız ile artış gösterdi.

Küresel yaşlanma süreci olarak adlandırılan “demografik dönüşüm” sürecinde olan Türkiye’de, doğurganlık ve ölümlülük hızlarındaki azalma ile birlikte sağlık alanında kaydedilen gelişmeler, yaşam standardının, refah düzeyinin ve doğuşta beklenen yaşam süresinin artması ile nüfusun yaş yapısı şekil değiştirdi. Çocuk ve gençlerin toplam nüfus içindeki oranı azalırken yaşlıların toplam nüfus içindeki oranı artış gösterdi. Türkiye, oransal olarak yaşlı nüfus yapısına sahip ülkelere göre hala genç bir nüfus yapısına sahip olsa da, yaşlı nüfus sayısal olarak oldukça fazladır.

Kaynak: TÜİK, Genel Nüfus Sayımları,1935, 1975
TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2022

Ortanca yaş, yeni doğan bebekten en yaşlıya kadar nüfusu oluşturan kişilerin yaşları küçükten büyüğe doğru sıralandığında ortada kalan kişinin yaşıdır. Nüfusun yaşlanması ile ilgili bilgi veren göstergelerden biri olan ortanca yaş, 2017 yılında 31,7 iken 2022 yılında 33,5 oldu. Ortanca yaş 2022 yılında erkeklerde 32,8, kadınlarda 34,2 olarak gerçekleşti.

Nüfus projeksiyonlarına göre, 2030 yılında 35,6, 2040 yılında 38,5, 2060 yılında 42,3 ve 2080 yılında 45,0 olacağı öngörüldü.

Çalışma çağındaki yüz kişiye düşen yaşlı sayısını ifade eden yaşlı bağımlılık oranı, 2017 yılında %12,6 iken bu oran 2022 yılında %14,5’e yükseldi.

Nüfus projeksiyonlarına göre, yaşlı bağımlılık oranının 2030 yılında %19,6, 2040 yılında %25,3, 2060 yılında %37,5 ve 2080 yılında %43,6 olacağı öngörüldü.

Birleşmiş Milletler dünya nüfus tahminlerine göre 2022 yılı için dünya nüfusunun 7 milyar 975 milyon 105 bin 156 kişi, yaşlı nüfusun ise 782 milyon 998 bin 642 kişi olduğu tahmin edildi. Bu tahminlere göre dünya nüfusunun %9,8’ini yaşlı nüfus oluşturdu. En yüksek yaşlı nüfus oranına sahip ilk üç ülke sırasıyla %29,9 ile Japonya, %24,1 ile İtalya ve %23,3 ile Finlandiya oldu. Türkiye, 184 ülke arasında 66. sırada yer aldı.

Kaynak: Birleşmiş Milletler Dünya Nüfus Beklentileri, 2022
TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2022

Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu il, 2022 yılında %20,2 ile Sinop oldu. Bu ili %19,3 ile Kastamonu, %18,0 ile Giresun izledi. Yaşlı nüfus oranının en düşük olduğu il ise %3,5 ile Şırnak oldu. Bu ili %4,0 ile Hakkari, %4,1 ile Şanlıurfa izledi.

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2022

Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının %10,0 ve üzerinde olduğu il sayısı 2022 yılında 52 oldu.

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2022

Türkiye’de 2022 yılında toplam 26 milyon 75 bin 365 haneden 6 milyon 276 bin 433’ünde yaşlı nüfus olarak tanımlanan, 65 ve daha yukarı yaşta en az bir fert bulunduğu görüldü. Diğer bir ifadeyle, hanelerin %24,1’inde en az bir yaşlı fert yaşadığı görüldü.

En az bir yaşlı fert bulunan 6 milyon 276 bin 433 hanenin 1 milyon 632 bin 874’ünün tek başına yaşayan yaşlı fertler oluşturdu. Bu hanelerin %74,7’sini yaşlı kadınlar, %25,3’ünü ise yaşlı erkekler oluşturdu.

Hanehalkı tiplerine göre yaşlı nüfus oranı, 2022
Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2022

Tek kişilik yaşlı hanehalkı oranının en yüksek olduğu il Burdur oldu

En az bir yaşlı fert bulunan haneler içinde tek kişilik yaşlı hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2022 yılında %35,5 ile Burdur oldu. Bu ili %35,0 ile Balıkesir, %34,5 ile Çanakkale izledi. Bu oranın en düşük olduğu il ise %7,8 ile Hakkari oldu. Bu ili %13,5 ile Batman, %14,7 Şırnak ile izledi.

Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2022

En az bir yaşlı fert bulunan hanelerin %57,2’sinin 3 ve daha fazla kata sahip binalarda ikamet ettiği görüldü. Söz konusu hanelerin %60,1’inin asansör bulunmayan, %39,9’unun ise asansörü bulunan binalarda yaşadığı görüldü.

Yaşlı nüfus içinde okuma yazma bilenlerin oranı 2017 yılında %80,4 iken 2021 yılında %85,6 oldu. Okuma yazma bilmeyen yaşlı nüfus oranı 2017 yılında %19,6 iken 2021 yılında %14,4 oldu. Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranının, 2021 yılında yaşlı erkeklerin oranından 5,3 kat fazla olduğu görüldü. Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranı %22,3 iken yaşlı erkeklerin oranı %4,2 oldu.

Kaynak: TÜİK, Ulusal Eğitim İstatistikleri Veri Tabanı, 2017, 2021

Yaşlı nüfus eğitim durumuna göre incelendiğinde, 2017 yılında yaşlı nüfusun %44,5’i ilkokul mezunu, %6,0’ı ortaokul veya dengi okul/ilköğretim mezunu, %6,3’ü lise veya dengi okul mezunu, %6,2’si yükseköğretim mezunu iken 2021 yılında ilkokul mezunu olanların oranı %46,5’e, ortaokul veya dengi okul/ilköğretim mezunu olanların oranı %8,5’e, lise veya dengi okul mezunu olanların oranı %8,6’ya, yükseköğretim mezunu olanların oranı ise %7,9 oldu.

Yaşlı nüfusun eğitim durumu cinsiyete göre incelendiğinde, cinsiyetler arasında önemli farklılıklar olduğu gözlendi. Bitirilen tüm eğitim düzeylerinde yaşlı erkek nüfus oranının yaşlı kadın nüfus oranından daha yüksek olduğu görüldü.

Kaynak: TÜİK, Ulusal Eğitim İstatistikleri Veri Tabanı, 2017, 2021
Grafikteki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.Eşi ölmüş yaşlı kadınların oranı, eşi ölmüş yaşlı erkeklerin oranının 4,2 katı oldu

Yaşlı nüfus yasal medeni duruma göre incelendiğinde, cinsiyetler arasında önemli farklılıklar olduğu görüldü. Yaşlı erkek nüfusun 2022 yılında %1,3’ünün hiç evlenmemiş, %83,7’sinin resmi nikahla evli, %3,8’inin boşanmış, %11,2’sinin eşi ölmüş olduğu görülürken yaşlı kadın nüfusun %2,8’inin hiç evlenmemiş, %46,1’inin resmi nikahla evli, %4,2’inin boşanmış, %46,9’unun ise eşi ölmüş olduğu görüldü.

Medeni durum ve cinsiyete göre yaşlı nüfus oranı, 2022
Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2022

Yaşlı nüfusun yoksulluk oranı 2021 yılında %11,4 oldu

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60’ına göre hesaplanan yoksulluk oranı, 2017 yılında Türkiye geneli için %20,1 iken 2021 yılında %21,3 oldu. Bu oran, yaşlı nüfus için 2017 yılında %15,5 iken 2021 yılında %11,4 oldu.

Yaşlı nüfusun yoksulluğu cinsiyete göre incelendiğinde, yaşlı erkeklerde yoksulluk oranı 2017 yılında %13,5 iken 2021 yılında %9,9 oldu. Yaşlı kadınlarda yoksulluk oranı ise 2017 yılında %17,0 iken 2021 yılında %12,6 oldu.

İşgücü istatistiklerine göre, işgücüne katılma oranı 2017 yılında 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus için  %52,8 iken 2021 yılında %51,4 oldu. Bu oran yaşlı nüfus için 2017 yılında %12,2 iken 2021 yılında %11,3 oldu. İşgücüne katılma oranı cinsiyete göre incelendiğinde, bu oran yaşlı erkek nüfusta 2021 yılında %18,6 iken yaşlı kadın nüfusta %5,4 oldu. Yaşlı nüfustaki işsizlik oranının 2017 yılında %2,2 iken 2021 yılında %3,0 olduğu görüldü.

Kaynak: TÜİK, İşgücü İstatistikleri, 2021

İşgücü istatistiklerine göre, istihdam edilen yaşlı nüfusun sektörel dağılımı incelendiğinde, 2021 yılında yaşlı nüfusun %64,3’ünün tarım, %27,3’ünün hizmetler, %6,3’ünün sanayi, %2,1’inin ise inşaat sektöründe yer aldığı görüldü.

Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre, 2021 yılında ölen yaşlıların %37,6’sı dolaşım sistemi hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetti. Bu hastalığı ikinci sırada %15,0 ile solunum sistemi hastalıkları, üçüncü sırada %12,0 ile iyi huylu ve kötü huylu tümörler takip etti.

Ölüm nedenleri cinsiyete göre incelendiğinde, cinsiyetler arası en önemli farkın iyi huylu ve kötü huylu tümörlerde olduğu görüldü. İyi ve kötü huylu tümörler nedeniyle hayatını kaybeden yaşlı erkeklerin oranı yaşlı kadınların oranının yaklaşık iki katı oldu. İyi ve kötü huylu tümörler nedeniyle hayatını kaybeden yaşlı erkeklerin oranı %15,3 iken yaşlı kadınların oranı %8,5 oldu.

Kaynak: TÜİK, Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2021
Grafikteki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı 2021 yılında %3,0 oldu

Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre, Alzheimer hastalığından hayatını kaybeden yaşlıların sayısı, 2017 yılında 13 bin 642 iken 2021 yılında 12 bin 239 oldu. Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı 2017 yılında %4,6 iken bu oran 2021 yılında %3,0 oldu.

Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı cinsiyete göre incelendiğinde, 2021 yılında Alzheimer hastalığından ölen yaşlı erkeklerin oranı %2,2 iken yaşlı kadınların oranı %3,8 oldu.

Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların cinsiyete göre oranı, 2010-2021
Kaynak: TÜİK, Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2010-2017
TÜİK, Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2018-2021

Yaşlı bireylerin %31,6’sı evde bakım hizmeti alarak yaşamayı istediğini belirtti

Aile yapısı araştırması sonuçlarına göre 15 ve daha yukarı yaştaki bireylerin kendilerine bakamayacak kadar yaşlandıklarındaki yaşam tercihleri incelendiğinde, %30,7’si evde bakım hizmeti almayı, %27,5’i çocuklarının yanında kalmayı, %15,0’i ise huzurevi/bakımevine gitmeyi istediğini belirtti.

Yaşlı bireylerin kendilerine bakamayacak kadar yaşlandıklarındaki yaşam tercihleri incelendiğinde, %46,0’sı çocuklarının yanında kalmayı, %31,6’sı evde bakım hizmeti almayı, %10,3’ü ise huzurevi/bakımevine gitmeyi istediğini belirtti.

Kaynak: Türkiye Aile Yapısı Araştırması, 2021
Grafikteki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.Yaşlı bireylerin, çocukları tarafından haftada birkaç kez ziyaret edilme oranı %55,0 oldu

Aile yapısı araştırması sonuçlarına göre çocukları ile aynı evde yaşamayan yaşlı bireylerin çocukları tarafından ziyaret edilme sıklığı incelendiğinde, haftada birkaç kez ziyaret edilme oranı %55,0 iken hiçbir zaman ziyaret edilmeme oranı %1,3 oldu. Haftada bir kez ziyaret edilme oranı %9,0, ayda birkaç kez ziyaret edilme oranı %15,4, ayda bir kez veya daha az sıklıkla ziyaret edilme oranı ise %19,3 oldu.

Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre, mutlu olduğunu beyan eden 18 ve daha yukarı yaştaki bireylerin oranı 2022 yılında %49,7 iken bu oran 65 ve daha yukarı yaştaki bireyler için %57,7 oldu. Genel mutluluk düzeyi orta seviyede olan yaşlı bireylerin oranı %28,6 iken mutsuz olduğunu beyan eden yaşlıların oranı ise %13,7 oldu.

Yaş grubu ve cinsiyete göre genel mutluluk düzeyi, 2022
Kaynak: TÜİK, Yaşam Memnuniyeti Araştırması, 2022
Grafikteki rakamlar, yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir.

Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre, yaşlı bireylerin 2017 yılında en önemli mutluluk kaynağı %65,8 ile aileleri, %16,5 ile çocukları, %7,2 ile eşleri, %6,4 ile torunları iken 2022 yılında %59,5 ile aileleri, %21,7 ile çocukları, %7,3 ile eşleri ve %7,0 ile torunları oldu.

Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, İnternet kullanan 65-74 yaş grubundaki bireylerin oranı 2017 yılında %11,3 iken bu oran 2022 yılında %36,6’ya yükseldi. İnternet kullanan yaşlı bireyler cinsiyete göre incelendiğinde, erkeklerin kadınlardan daha fazla İnternet kullandığı görüldü. İnternet kullanan yaşlı erkeklerin oranı 2022 yılında %43,8 iken yaşlı kadınların oranı %30,3 oldu.

Yaşlı bireylerin internet kullanım oranı, 2017, 2022

Kaynak: TÜİK, Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2017, 2022