Ülkemizde 2021 ortalarında kendini hisettiren, yıl sonunda “ben burdayım” diyen ve 2022 ortalarında artık halkı canından bezdiren, gelecekle ilgili hayallerine kara bulut gibi çöken ekonomik kriz karşısında, tüketimi karşılayamayan üreticiler ve devlet kuruluşları arasında zam yarışı başlamış, ücretlerdeki artışlar neredeyse bir ay içinde erimiş, alım gücü yoksulluk düzeyine yaklaşmıştır. Zam için bahane olarak ileri sürülen; petrol ürünleri ve kurlardaki artışların çok üzerinde bir reel enflasyon yaşanmaktadır. Yüksek enflasyonun başlıca nedenlerini ve düşürme yollarını Kastamonu gazetemizde “Bir Enflasyon Düşürme Öyküsü” başlığıyla 22.2.2022 tarihli köşe yazımızda açıklamaya çalışmıştık. O günden sonra, krizin ateşi daha da arttı. Haziran 2022 başında artık Türkiye’de çalışan, üretenlerin çoğunluğu yoksulluk sınırının altında yaşar duruma geldi. İyi ki geçmiş yıllarda otomobil, ev, telefon, beyaz eşya, mobilya sahibi olmuşlar.
Önce gençliğimizde ve ilk memuriyet yıllarımızda Kastamonu’da zenginlik ölçüsü neydi, hatırlayalım:
Çiftliği, 8-10 odalı konağı veya apartmanı olanlar
Eski han sahibi veya çarşıda kirada 5-10 dükkânı olanlar
Müteahhitler, fabrikatörler
Petrol istasyonu olanlar, inşaat malzemesi satanlar
Özel otomobili, şoförü bulunanlar
İpekli ve Avrupa kumaşı elbiseler giyenler
Fırından her öğün fırancala, pastaneden pasta, lokum, tatlı alanlar
Kasaptan her gün et alıp yiyebilenler
Uçağa binenler
Eşinin boynu ve kolları altınla dolu olanlar
Yurt dışına tatile gidenler
Yurt içinde yazlık sahibi olanlar
İçkili lokantada ziyafet verebilenler
Ramazanda 50-100 kişilik iftar yemeği verebilenler
Şimdi de 2022 Haziran ayının zenginlik ölçülerini sıralayalım. Kredi kartı kullanmaksızın (tabii maaş veya gelirlerini banka kartla ödeme dışında), geçmiş mal birikimlerini (telefon, otomobil, tablet, ev, arsa, dükkân) satmadan, devlet bütçesini kullanmadan, aile büyüklerinin yardımını almadan şu işleri 4 kişilik çekirdek ailesi (baba, anne, iki çocuk) ile yapabilenleri rahatlıkla zengin kabul edebiliriz.
Uçakla yılda bir defa yurt içinde bir şehre gitmek, bir hafta otelde kalmak
Uçakla yılda bir defa uzağa değil Azerbaycan’a gidip üç gün kalıp dönmek
Yazlık kiralayarak 15 gün tatil yapmak, tatile özel otomobille veya şehirlerarası otobüslegitmek
Ailesiyle 500 km. uzaklıktaki bir şehirdeki anne babasına bayram ziyaretinde bulunmak
17-18 yaşındaki iki çocuğuna her gün 50’şer TL (yol parası dahil) harçlık verenler
Ayda bir defa mangal yakabilenler (ev dışında, mesirede)
Ayda bir defa pirzola alanlar, haftada 2 kg kırmızı, 2 kg beyaz et tüketenler
Ev dışında kafeteryada haftada 10 çay, 2 kahve içebilenler
Özel otomobiliyle her gün 20 km. uzaklıktaki iş yerine gidip gelebilenler
Kredisiz, borçsuz iş yerinde her gün 5 sigortalı işçi çalıştırabilenler
Ailece ayda 5litre zeytinyağı, 5 litre ayçiçek yağı ve 1 kg. tereyağı tüketebilenler
Çocuklarına her gün süt içirebilenler
Şeker Bayramı’nda kaliteli baklava, kadayıf yiyebilenler, anne babasına götürebilenler (0,5 kg.)
Kurban Bayramı’nda kurban kesebilenler
Ayda bir defa eşi ve çocuklarını lokantaya götürebilenler
Günde bir gazete, ayda iki dergi, bir kitap alabilenler
Ayda iki tiyatro, bir sinema, bir opera, bir konsere gidebilenler (ailece değil, sadece karı koca)
Günde yoksullara 20 Tl sadaka verebilenler
Çocuklarından birini özel okulda, burssuz okutabilenler
Marka iki takım elbise ve ayakkabıya sahip olanlar
Borcu olmayan traktör sahibi çiftçiler
Kredi borcu bulunmayan, kredi kullanmadan 10 büyükbaş veya 100 küçükbaş hayvan yetiştirebilen besiciler
Organik pazardan kg.mı 30 Tl den 2kg. domates (Mayıs 2022 sonunda), 50 Tl’den 1 kg. taze fasulye satın alabilenler
Kayısı kurusu, fındık, antep fıstığı, leblebi (haftada 1 kg.) alabilenler
Dışarda haftada bir kez döner kebap veya pizza yiyebilenler
4-5.000 Tl ev veya dükkân kirası verebilenler
Düğün, doğumlarda yarım altın, hatta çeyrek altın takabilenler
Milletvekili, Bakan, çift maaşlı Bakan Yardımcısı veya yüksek bürokrat olanlar
Hazine garantili, Yap İşlet Devret usulü inşaat tamamlayan iş insanları
Bu listeyi daha da zenginleştirmek mümkün. Söz gelimi, Kastamomu’da yaşayanlar için yılda bir kez pastırmalı ekmek, haftada bir kez evde etli ekmek yemek gibi.
Zamanında miras ve krediyle ev, araba, yazlık, cep telefonu sahibi olanlar, bunları satarak bir süre daha enflasyon karşısında ayakta kalabilirler. Eğer mücadele başarısız olursa milletçe hapı yuttuk demektir. Tek düşüncemiz, isteğimiz krizin bir an önce köpüğünün alınması, müsilajının temizlenmesi, ateşinin düşürülmesi…
NAİL TAN
